Page 9 - Çevre ve İklim Değişikliği Etkinlik Kitabı

1. KONU ÇEVRE VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
OKURYAZARLIĞI

GEÇMİŞTEN BUGÜNE ÇEVRE HAREKETİ

KAVRAMLAR

Çevre Hareketi, İnsan Merkezli Çevre Hareketi, Çevre Merkezli Çevre Hareketi

Tarihin ilk dönemlerinde insanların çevreye karşı du-
yarlılıklarını yaptıkları uygulamalardan anlamaktayız.
2.000 yıl önce tarımın ön plana çıktığı Çin, Hindistan
ve Peru’daki toprağı korumaya yönelik çalışmalar,
7. yüzyılda doğanın ve canlıların önemini ortaya ko-
yan Kur’an ayetleri, 13. yüzyılda Orta Asya’da Cengiz
Han’ın suyu koruyan yasaları, 1306’da İngiltere Kralı I.
Edward’ın (Edvırt) Londra’da kömür yakmayı sınırla-
ması, Kanuni’nin Edirne içinde çevrenin temiz tutul-
masına yönelik kanunnamesi, İngiltere Kralı VIII. Hen-
ry’nin yaban kuşlarını korumak için çıkardığı yasa, ilk
çevre hareketlerinin örneklerindendir. Görsel 1.1: Aral Gölü

Modern çevre hareketinin ortaya çıkmasında ise Sanayi Devrimi sonrasında artan çevre sorunları önemli rol
oynamıştır. 1956’da Japonya’nın Minemata şehrinde plastik fabrikasının körfezi kirletmesiyle ortaya çıkan mi-
nemata hastalığı, 1984’te Hindistan’ın Bhopal şehrinde böcek ilacı firmasında yaşanan gaz sızıntısı, Orta Asya’da
Sovyet Rusya’nın yanlış su kullanımı politikaları sonucu Aral Gölü’nün %90’ının kuruması, 1986’da Ukrayna’da
Çernobil nükleer santralinde yaşanan sızıntı, modern çevre hareketinin gelişmesinde rol oynayan çevre felaket-
lerinin sadece birkaç tanesidir.
Çevre hareketi; doğayı korumaya, geliştirmeye ve çevre sorunlarıyla mücadeleye yönelik her türlü çalış-
ma, faaliyet, eylem ve organizasyonu ifade etmektedir.

Modern Çevre Hareketleri

İnsan Merkezli Çevreci Hareketler Çevre Merkezli Çevreci Hareketler

Çevre merkezli çevre etiğinin bakış açı-
İnsan merkezli çevre etiğinin bakış açısı- sına göre insan, ekosistemin bir unsuru-
na göre doğal kaynaklar ve çevre insanın dur. Ekosistemi oluşturan diğer varlıklarla
kullanımı için vardır. Çevre yönetiminde eşdeğer konumdadır. Çevre sorunlarını
insanın refahı ve menfaatleri ön planda çözmenin en önemli yöntemi çevre so-
tutulur. İnsan çevreyi ihtiyaçları doğrul- runlarına yol açan faaliyetlerden ve alış-
tusunda sürdürülebilir bir şekilde yönet- kanlıklardan uzaklaşmaktır. Çevresel sür-
melidir. Çevre sorunlarına yol açan insan dürülebilirlik daha az tüketen, sade ve
aynı zamanda bu sorunları giderebilecek doğayla daha uyumlu bir yaşam ile sağ-
beceriye sahiptir.
lanabilir.

9