Page 114 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

İ skender Pala
İSKENDER PALA

(1958- ...)

Hayatı ve Eserleri

Uşak’ta dünyaya gelmiştir. 1979’da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesini bitirmiş, 1982’de
Türk Silahlı Kuvvetlerine katılmıştır. Bir süre sonra İstanbul Boğaziçi Üniversitesinde ders vermeye
başlamıştır. 1990’da Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Ödülü’nü, 2003’te TDK Türkçeyi En
Güzel Kullanan Yazar Ödülü’nü almıştır. “Divan Şiirini Sevdiren Adam” olarak anılan yazar, hemşehrileri
tarafından “Uşak Halk Kahramanı” seçilmiştir. İstanbul Kültür Üniversitesi öğretim üyeliğinin yanı sıra
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu üyesidir.
Babil’de Ölüm İstanbul’da Aşk, Katre-i Matem, Şah&Sultan, Od, Mihmandar, Surnâme roman; Aşka Dair,
Kalp, Müstesna Güzeller deneme-inceleme türündeki eserlerinden bazılarıdır.

Türkçeye Katkıları

• Türkçeye en ince ayrıntılarına kadar hâkim olan yazar; dil ile ilgili yaptığı çalışmalar, dili
kullanışındaki kıvraklık ve Osmanlıcada kullanılan sözcükleri işler hâle getirmesi ile Türkçeyi ne
kadar çok sevdiğini göstermiştir.

• Türk Dili Nereden Nereye adlı çalışması ile günümüzde dil bilincinin oluşturulmasında bir
gereklilik olarak gördüğü Türkçenin tarihî süreçte geçirdiği aşamaları incelemiş ve dile önem
veren Türk büyüklerini tanıtmıştır.

• Romanlarına içerikte geçen döneme ilişkin mektup, şiir ve hikâye gibi türleri dâhil ederek
döneme ait dilsel özellikleri ortaya koymuş; Türkçenin önceki dönemlerde kullanımları ile ilgili
bir nevi kaynak oluşturmuştur.

• Türk edebiyatı tarihinde önemli dönemlerden biri olan, “benliğimizden kaynaklanan sanat
anlayışı” olarak gördüğü divan edebiyatı ile ilgili Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü hazırlamış; bu
eseri ile divan edebiyatını daha anlaşılır kılmak suretiyle bu döneme ışık tutmayı amaçlamıştır.
Toplum yaşamına ait çok yönlü bir eser olan bu sözlükte Türk dilinin çok eski kullanımları ve
söz konusu kelimelerle ilgili açıklamalar yapmış, Türkçenin bir sanat dili olarak köklerine işaret
etmiştir.

• Romanlarında tarihî konuları işlediği için dönemin özelliklerini yansıtan kelime ve terimlere yer
vermiş, dil aracılığı ile tarihî dokuyu ortaya koymuş, dilin eski kullanımlarını gün yüzüne
çıkararak bunların yaşayan Türkçenin içine girmesini sağlamıştır.

• Uzun bir süre deyimlere ait hikâyeleri toplamış, kendi söylemi ile bunları “dilimizin kültüre
yansıyan yüzüne bir renk katacağı” düşüncesi ile İki Dirhem Bir Çekirdek adlı eserinde
birleştirerek yayımlamıştır. Bu eseri meydana getirirken Osmanlı harfleri ile yazılan çok eski
kaynakları taramış ve bu kaynaklardan derlediği deyimleri de eserine dâhil ederek deyimlerle
ilgili bir başvuru kaynağı oluşturmuştur.
• Klasik Türk edebiyatındaki esintileri eserlerinde şiirsel bir dille anlaşılır hâle getirmiş,
Osmanlı-Türk kültürünü ve tarihini ustaca kullandığı dil yapısı ile geniş kitlelere ulaştırmıştır.

112 Türkçeyi Etkili Kullananlar