Page 220 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Y akup Kadri Karaosma
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU

(1889-1974)

Hayatı ve Eserleri

Kahire’de doğmuştur. Fransız Frerler Mektebinde ve İsviçre Lisesinde okuduğu süreçte yazın dersleri
almış; Türk adlı dergide Fransızcadan bazı çeviriler yayımlamıştır. Şehabettin Süleyman ve Celal Sahir
ile Fecriati topluluğunu kurmuşlardır. Yahya Kemal ile edebiyatta “Nev-Yunanilik” adını verdikleri yeni
bir yaklaşım geliştirmek için uğraşmışlardır. İkdam gazetesinde Millî Mücadele’yi destekleyen yazılar
kaleme almıştır. 1921’de Ankara Hükûmetinin çağrısıyla Anadolu’ya geçmiştir. Milletvekilliği ve elçilik
görevleri sırasında çeşitli gazetelerde edebî ve siyasi yazılar kaleme almıştır.
Bir Serencâm, Millî Savaş Hikâyeleri hikâye; Kiralık Konak, Nur Baba, Hüküm Gecesi, Sodom ve Gomore,
Yaban, Ankara, Bir Sürgün, Panorama (2 cilt), Hep O Şarkı roman; Erenlerin Bağından, Okun Ucundan
mensur şiir; Zoraki Diplomat, Gençlik ve Edebiyat Hâtıraları anı türündeki eserlerinden bazılarıdır.

Türkçeye Katkıları

• Türkçenin zenginliklerini Türk edebiyatına kazandıran Yakup Kadri, Cumhuriyet Dönemi Türk
Edebiyatı’na damgasını vurmuş bir yazar ve edebiyatın hemen her alanında eser vermiş usta bir
sanatkârdır.

• Dil Devriminde etkin isimler arasında yer almıştır. Çok yönlü bir yazar ve bir Türk aydını olan
Yakup Kadri, 26 Haziran 1928’de çalışmalarına başlayan Dil Encümeninde Türkçenin ses düzenine
uygun ve ulusal bir alfabe hazırlama görevini üstlenmiştir. Yeni harfleri hazırlayan aydınlar
arasında yer alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin üzerine inşa edileceği kültürel zeminin oluşumuna
önemli bir katkıda bulunmuştur.
• Amacı “Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında
değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek” olan Türk Dil Kurumunun kurucularındandır.
• Dillerin birbirinden kelime almasına karşı değildir ancak ona göre gramer kuralları kesinlikle
başka bir dilden alınmamalıdır. Ona göre önemli olan şey, Türkçenin asıl kimliğini bulmaktır.

• Eserlerinde farklı yörelerde görülen ağız örneklerine rastlamak mümkündür. Romanlarında yer
yer kahramanlarını yöre ağzıyla konuşturması anlatımına zenginlik katmıştır.

• Söz dizimi açısından cümleleri sağlam yapılı ve zengindir, eserleri Türkçenin tüm kelime gruplarını
ihtiva eder. Kalıp söz ve kısaltılmış söyleyişlere yer veren yazar, Türkçeyi işlek ve akıcı bir üslupta
kullanmıştır.

• Edebiyatıcedide Dönemi’nde başlayan mensur şiir türünün XX. yüzyıldaki en önemli temsilcisi
olan Yakup Kadri, çağrışım dünyasını ve zengin kalem tecrübelerini ahenkli bir Türkçe ile dile
getirmiştir.

• Atatürk tarafından Ankara’ya çağrılan ve çeşitli görevlerle Eskişehir, Kütahya gibi illere giden
yazar; Anadolu’yu yakından gözlemleme fırsatı yakalamıştır. Anadolu’nun kültür ve söz varlığını
eserlerine taşımış, gözlemlerini güçlü bir Türkçeyle eserlerine aktarmayı başarmıştır.

218 Türkçeyi Etkili Kullananlar