Page 221 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Etkinlik

1. Aşağıda Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban romanından bir bölüm verilmiştir. Parçayı
okuyunuz. Parçadan hareketle soruları cevaplayınız.

Bir gün ona sordum:
– Emeti Kadın, sen hiç yüzünü yıkamaz mısın?
– Ay oğul, hiç vaktim olmuyor ki... Sabah garanlığında çocuğu eserler püserlerim,
dağarcığına yiyeceğini goyarım. İneğin altını temizlerim, sütünü sağarım. Ocağa vurur,
kaynatırım. Sütü ateşten indirir indirmez, buraya koşar gelirim. Sen bekârsın. İneğin davarın
yok emme, işin ağırdır. Çay suyu kaynat, dersin... Akşamdan kalmış kabı kacağı ıscak suda
yuğ dersin. Her gün türlü türlü aş istersin. Senin yanında gün nasıl geçer, bilir misin? Akşam
eve vardığımda bizim oğlan açtır, yorgundur. Sütü ısıtır, içine ekmeği doğrar, eline veririm.
Bazı canı peynirle soğan ister. Bazı bana bir bulamaç ediver, der.
Emeti Kadın, bu tarzda, öksüz torunu sığırtmaç Hasan’dan bahseder.
Bu, on bir, on iki yaşlarında bir çocuktur. Fakat görmeli, ne kadar ağırbaşlı, ne kadar
vakarlı, ne kadar görev ve sorumluluğunu anlamış bir insandır. Onu, geç tanıdığım için
çok müteessirim. Erken tanımama da hiç imkân yoktu. Gerçi, bazı akşamlar onun, uzak
tepelerden sürüsüyle beraber köye dönüşünü seyrettiğim olurdu. Fakat ona ancak bir
alegori nazarıyla bakardım. Yakub’un oğullarından biri... Kısas-ı Enbiya şahısları sırasında
geçen bütün küçük çobanlardan onu ayırmak lüzumunu hissetmezdim. Fakat bir gün onu
yakından görüp tanıyınca ne kadar belli bir kişiliği olduğunu anladım.

a) Emeti Kadın’ın verdiği cevapta geçen altı çizili kelimelerin anlamlarını tahmin ederek
yazınız.
.................................................................................................................................................................

b) Emeti Kadın’ın yaşadığı çevrenin diliyle konuştuğu kelimelere örnek veriniz. Bu
kelimelerin yazı dilindeki karşılığını yazınız.

.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................

c) Yakup Kadri’nin Emeti Kadın’ın verdiği cevapta kullandığı dil ile Ahmet Celal’in Emeti
Kadın hakkındaki düşüncelerini anlattığı kısımda kullandığı dil arasındaki farkın
sebebini açıklayınız.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................

ç) Eserde geçen cümleler yapısına göre incelendiğinde Yakup Kadri’nin basit cümleleri
diğer cümlelere oranla daha çok kullandığı saptanmıştır. Bu durumun eserin üslubuna
etkisi ne olabilir?

.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................

Türk Dili ve Edebiyatı 219