Page 29 - Türkçeyi Etkili Kullananlar
P. 29
Etkinlik
1. “Türklerin tarihten önceki çağını öğrenmek için müracaat edilecek diğer en büyük vesika, Türk
dilidir.”
A. Zeki Velidi Togan’a ait yukarıdaki sözü dil-tarih ilişkisi bağlamında yorumlayınız.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
2. A. Zeki Velidi Togan’a ait aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle çalışmaları
yapınız.
Karahanlılar zamanında vücude getirilen diğer mühim eser de Mahmud Kaşgarî’nin
1077 de tasnif ettiği Türkçe-Arapça lûgat kitabı Divanü lûgatit-Türk’dür. Aslen Barsganlı
olan müellif üç cilt teşkil eden eserinde zengin Türkçe lûgat şeklinde bilhassa Kaşgar
Hakanî Türkçesini, Çigilce ve Oğuzcayı önümüzde canlandırmış ve bundan başka da
Bizans hududundan Çin hududuna kadar uzayan Türk illerindeki müteaddit kabilelerin
lehçelerinden nümuneler vermiştir. Türk ilinin coğrafyasına, Türk etnografyasına, Türk
iktisadî ve içtimaî hayatına, eski Türklerin akidelerine ait paha biçilmez kıymette malûmat
bırakmıştır. Eserde eski Türk sav’ları, keza bize vasıl olmıyan edebî eserlerden, eski
destanlardan ve halk edebiyatından, hattâ Arap edebiyatına takliden vücude getirilen
şiirlerden nümuneler verilmiştir. Kültür tarihimizin en büyük kaynaklarından biri olmak
itibariyle Mahmud Kaşgarî’nin eseri ancak Göktürk yazıtlariyle ve kendisinden sonra
gelenlerden Ali Şir Nevaî ve Kâtip Çelebi gibi Türk büyüklerinin eserleriyle bir sıraya
konulabilir.
(Umumî Türk Tarihine Giriş)
a) Aşağıdaki ölçütlere göre metnin dil ve anlatım özelliklerini değerlendiriniz.
Ölçütler Açıklama
Cümle yapıları
Kelime kadrosu
Öznellik, nesnellik
Deyimler
Türk Dili ve Edebiyatı 27
