Page 33 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Etkinlik

1. Aşağıdaki şiiri okuyunuz. Şiirle ilgili çalışmaları yapınız.

Gazel Kelimeler

Yolıda cân birdim ötti körmeyin cânân ni sûd
Körse hem körmeske salıp zâyi’ oldı cân ni sûd

Sûd köz tuttum karargan közge ol yüz mihridin a) birdim
Anlagaç mihr-i cemâlin iyledi pinhân ni sûd
b) ötti
Bir tebessümga lebidin cânnı birdim sûd içün c) karargan
Cânım alıp la’li anıng bolmadı handân ni sûd
ç) közge
Zülfi sevdâsıga nakd-i ömr birdim âh kim d) anıng
Yitmedi cânımga bu sevdâda cüz noksân ni sûd e) yitmedi

(…) f) dime
g) imes
İy Nevâyî dime cân bir vaslıdın sûd isteseng
Yüz tümen cân birse çun kim vasl imes imkân ni sûd

(Fevâyidü’l-Kiber)
Günümüz Türkçesi Kelimeler

Yolunda can ........................... canan görmeden ........................... ne fayda
Görse de görmezden geldi, can boşa gitti ne fayda
I. geçti
Onun yüzünün güneşinden ........................ ........................ fayda umdum II. onun
Bunu anlayınca yüzünün güneşini gizledi ne fayda
III. deme
Dudağından bir tebessüm elde etmek için canımı verdim IV. verdim
Canımı aldı ancak ........................... dudağı gülmedi ne fayda
V. kararan

Saçının sevdasına ömrümün nakdini verdim ah ki VI. değil
Bu sevdada canıma noksandan başka şey ........................... ne fayda VII. göze

(…) VIII. ulaşmadı
IX. öttü
Ey Nevâyî ........................... can ver sevgiliye kavuşmak istersen
Bir milyon can verilse de kavuşmak mümkün ........................... ne fayda

a) Yukarıdaki gazelin günümüz Türkçesi ile verilen kısmından bazı Türkçe kelimelerin
karşılıkları çıkarılmıştır. Yukarıdaki eşleştirmeleri yaparak kelimelerin anlamlarını boş
bırakılan yerlere yazınız.

b) “Yüz tümen”in bir milyona karşılık geldiğini göz önünde bulundurarak tümen
kelimesinin anlamını belirtiniz. “Tümen” kelimesinin günümüzde hangi alanda, hangi
anlamda kullanıldığını yazınız.

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Türk Dili ve Edebiyatı 31