Page 119 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

5. NELER ÖĞRENECEKSİNİZ? lışma alanı içine girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün “Sağlam kafa
Türkiye’de spor faaliyetleri, ancak Cumhuriyet’in kurulmasından sonra doğrudan devletin ça-

• Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde sporun yerini ve gelişimini kavrayabileceksiniz. sağlam vücutta bulunur.” sözüyle birlikte ülkede güçlü ve sağlıklı nesiller yetiştirme konusunda yoğun
çalışmalar başlatılmıştır. Beden eğitimi ve spor faaliyetleri, Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra devletin
ÜNİTE • Sporla ilgili kurum ve kuruluşların tarihsel gelişimini açıklayabileceksiniz. desteğiyle köyden şehre her alanda yaygınlaştırılmış, eğitimin önemli bir parçası hâline getirilmiştir.
Atatürk, spor eğitmenlerinin yetiştirilmesi ve beden eğitiminin çağdaş bir görüşle ele alınması

• Mustafa Kemal Atatürk’ün spora gösterdiği ilgiyi ve yaptığı sporları kavrayabileceksiniz.
• Mustafa Kemal Atatürk’ün sporla ilgili aldığı kararları açıklayabileceksiniz. konusunda Birinci Heyet-i İlmiye toplantısında görüşmeler açmıştır. 15 Temmuz-15 Ağustos 1923 ta-
rihleri arasında Ankara’da Maarif Vekili İsmail Safa (Özler) başkanlığında toplanan Birinci Heyet-i İlmiye;
millî ve ilmî teşkilat, izcilik ve beden eğitimi, ilköğretim, ortaöğretim ve icraat olmak üzere beş farklı
komisyona ayrılarak çalışmalar yapmıştır. Beden terbiyesi eğitimi verecek muallimleri yetiştirmek, Cum-
huriyet idaresinin eğitimdeki öncelikleri arasında yer almıştır. Atatürk, sportif tesis konusuna da büyük
önem vermiştir. Bunun için 1923 yılında Hollanda Olimpiyat Komitesi Asbaşkanı Scharree (Şariy) ve Wils
HAZIRLIK SORULARI (Vils) tarafından yazılan “Jimnastik Oyunu ve Spor Binaları İnşa ve Tesisi İçin Rehber” adlı kitabı Türkçeye
çevirtmiştir. 1924 yılında Ankara’da Gazi Eğitim Enstitüsünün bünyesinde bir beden eğitimi bölümü açıl-
1. Atatürk’ün ülke sporunun gelişmesi için yaptığı çalışmalar nelerdir? mış ve Alman Kurt Daimas’ın önderliğinde bu bölüm faaliyete geçmiştir. 1926 yılında İstanbul Çapa Kız
2. Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte ülkemizdeki beden eğitimi ve spor faaliyetlerinde ne gibi değişiklikler Muallim Mektebinde bir kurs açılmış ve bu kursun başkanlığına Selim Sırrı Tarcan getirilmiştir. Ayrıca bu
olmuştur? Araştırınız. kurs için İsveç’ten iki öğretmen getirilmiştir. Dokuz ay süren kursu başarıyla bitirenler, Avrupa’ya eğitime
3. Türkiye Cumhuriyeti Gençlik ve Spor Bakanlığının çalışma alanları nelerdir? Bilgi teknolojilerini kullanarak gönderilmiştir.
araştırınız. Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında izlenen spor politikasını; Türkiye İdman Cemiyetleri İttifa-
kı (1922-1936), Türk Spor Kurumu (1936-1938) ve Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü(1938-1985) olmak
üzere üç kurum belirlemiştir. 1924 yılında kabul edilen Köy Yasası ile köylerde cirit ve güreş gibi sporlar
özendirilmeye çalışılmış, 1930’lu yıllarda çıkarılan Belediye Yasası ile de belediyelere rekreasyon alanları
5.1. CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE’DEKİ açma görevi verilmiştir (Görsel 5.2).

BEDEN EĞİTİMİ VE SPORUN YERİ VE GELİŞİMİ

Beden eğitimi ve spor, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat’la birlikte gelişmeye başlamıştır. Tanzimat
Dönemi’ndeki modernleşme sürecinde pek çok alanda olduğu gibi spor alanında da yenilikler meydana
gelmiştir. Eğitimin millî vasıfları ve icapları düşünülerek yapılan ilk planlama çalışmaları ise cumhuriyetin
ilanından önce Millî Hükûmet Devri’nde başlatılmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin devraldığı spor mirası; genel anlamıyla geçmişten gelen basit bilgilerle
yürütülmeye çalışılan, geleneksel halk kültürü içine sıkışmış, çeşitlilikten, çağdaş gelişmelerden, bilimsel
yöntemlerden uzak kalmış ve profesyonel anlamda altyapısı oluşmamış bir yapıdaydı. Sportif örgütlen-
menin temelini sporcu tekkeleri oluşturuyordu. Basit tarzda yürütülen spor faaliyetleri; güreş, okçuluk,
cirit ve binicilik faaliyetleri ile kısıtlı kalmış, bunlar da askerî ve dinî eğitim ile içi içe geçmişti.
Spor, Cumhuriyet Dönemi’nden önce özel teşebbüsler aracılığıyla yapılmaktaydı. Büyük şehir-
lerde özellikle İstanbul’da birkaç spor kulübü, kendi aralarında ve bazen de Avrupa’dan getirttikleri ta-
kımlarla futbol maçları yapardı (Görsel 5.1).
Futbolun yanında güreş,
tenis, eskrim, yüzme, bisiklet ve
hokey faaliyetleri ferdî olarak
yapılırdı. Tenis, eskrim, yelken
ve jimnastik gibi modern spor-
lar Cumhuriyet’in kuruluşundan
sonraki ilk yıllarda sadece seç-
kinlerin arasında yaygınlaşmıştı.
Sporun belirli bir merkeze bağ- Görsel 5.2: Güreş
lanması ve spor branşlarının fe-
derasyonlar altında toplanması, 1932 yılında kurulan halkevlerinin eğitim programında güzel sanatlar, tarih, edebiyat, temsil, dil
Cumhuriyet Dönemi’nde başla- ve coğrafya gibi bilgilerin yanında spor faaliyetlerine de yer verilmiştir. Bu programlarda ritmik jimnastik,
mıştı. artistik danslar, toplu gezintiler, gülle, trapez gibi spor dallarının uygulamaları yer almıştır.
Görsel 5.1: 1928 Yaz Olimpiyatları’na katılan Türk Millî Takımı (Amsterdam)

116 CUMHURİYET DÖNEMİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR CUMHURİYET DÖNEMİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR 117