Page 122 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

5.4. BEDEN TERBİYESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DÖNEMİ’NDE

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR

Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü, 1938 yılında tam bir devlet otoritesi altında 3530 sayılı Ka-
nun’la kurulmuş ve farklı üst kuruluşlara bağlanarak günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Beden Ter-
biyesi Genel Müdürlüğünün amacı, yurttaşın fizik ve moral kabiliyetlerini millî yollardan geliştirmektir.
Yurdu tanımayı, sevmeyi ve korumayı öğretmek amacıyla oyun, jimnastik ve spor çalışmaları düzenleye-
rek gerekli yapıların oluşturulmasını sağlamaktır.
BTGM; ilk kurulduğu yıl Başbakanlığa, 1942’de Millî Eğitim Bakanlığına, 1960’ta tekrar Başbakan-
lığa, 1970’te yeni kurulan Gençlik ve Spor Bakanlığına, 1983’te Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığına
ve 1990’da yeniden Başbakanlığa bağlanmıştır.
Spor, birçok bakanlığı ilgilendiren bir husustur. Bu sebeple kurulduğu ilk yıl Beden Terbiyesi
Genel Müdürlüğünün hem bakanlıklar arasında koordinasyonu sağlayan hem de bakanlıklar üzerinde
yaptırım gücüne sahip bir makam olan Başbakanlık makamına bağlanması düşünülmüştür. BTGM’nin
Başbakanlığa bağlı olarak yürütüldüğü dönemlerde iç çekişmeler azalmış, merkezî bir otorite ile disiplin
sağlanmıştır.
Başbakanlık, 3530 sayılı Beden Terbiyesi Kanunu’nda öngörülen teşkilatlanmayı gerçekleştir-
mekte başarısız olmuştur. Teşkilatlanma eksikliğinden kaynaklanan bu başarısızlık, daha etkili olabilecek
bazı hazır teşkilatlardan yararlanma arayışlarına sebep olmuştur. Bu arayışlar neticesinde Beden Terbi-
yesi Genel Müdürlüğü, 1942 yılında ilçe, bucak ve köylere kadar inen güçlü teşkilat yapısının bulunması
sebebiyle Millî Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır. Ancak daha önce mahallî lig kapsamında yer alan futbol
müsabakaları, 1959 yılından itibaren deplasmanlı hâle gelmiştir. Futbol liglerindeki bu büyük değişiklik,
Millî Eğitim Bakanlığının gücünü aşmıştır. Sadece futbol değil diğer spor dalları da okullara ve öğrenciye
ancak yetişebilen Millî Eğitim Bakanlığının denetleyemeyeceği bir kitleselliğe ulaşmıştır. Bu sebeplerden
dolayı Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü, 1960 yılında yeniden Başbakanlığa bağlanmıştır.
1967-1968 sezonunda futbolda Türkiye 3. ligi kurulmuştur. Buna bağlı olarak da spor yapısı iyi-
den iyiye karışmıştır. Bu karışıklık spor alanında icracı bir bakanlığın kurulması gereğini düşündürmüş
ve 1969 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığı kurulmuştur. Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde sporun
yanında gençlik hizmetlerini de yürütmek üzere Gençlik Sorunları, Gençlik Hizmetleri, Okuliçi Beden
Eğitimi ve Spor adıyla üç genel müdürlük kurulmuştur. Ancak bunlar, görevleri itibarıyla daire başkanlığı
seviyesinde kalmıştır. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü de 1970 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığına
bağlanmıştır.
1983’te Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığını 179 sayılı Kanun Hükmünde Ka-
rarname ile birleştirilecek olan Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı kuruldu. Beden Terbiyesi Genel
Müdürlüğü de bu bakanlığa bağlandı.
Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü, 1989 yılında 356 sayılı KHK ile Millî Eğitim Gençlik ve
Spor Bakanlığından ayrılarak üçüncü defa Başbakanlığa bağlandı. Bu defa genel müdürlüğün adı Genç-
lik ve Spor Genel Müdürlüğüne dönüştürüldü.
1938’den günümüze kadar farklı üst kuruluşlara bağlanarak faaliyetlerini sürdüren Beden Terbi-
yesi Genel Müdürlüğü, merkez ve taşra teşkilatlarından oluşmaktadır. 3530 sayılı yasaya göre BTGM’nin
merkez teşkilatında genel müdürlük makamı, genel müdürlük kurulları, esas, danışma ve yardımcı bi-
rimler bulunmaktadır. BTGM’nin taşra teşkilatında ise bölge başkanı (vali), bölge müdürlüğü, ilçe başka-
nı (kaymakam), bucak beden terbiyesi başkanı (bucak müdürü) ve köy beden terbiyesi başkanlığı (muh-
tar) bulunmaktadır.

120 CUMHURİYET DÖNEMİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR