Page 123 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

5.4. BEDEN TERBİYESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DÖNEMİ’NDE 5.5. SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DÖNEMİ’NDE

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR

Spor Genel Müdürlüğü, katma bütçeli ve tüzel kişiliği olan bir kuruluştur (Görsel 9.4). Kuruluşu-
Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü, 1938 yılında tam bir devlet otoritesi altında 3530 sayılı Ka- nun temeli, 14 Temmuz 1922’de 16 kulübün sporu disipline etmek amacıyla birleşerek TİCİ’yi kurmalarıy-
nun’la kurulmuş ve farklı üst kuruluşlara bağlanarak günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Beden Ter- la atılmıştır. TİCİ, sporda demokrasi yolunda önemli adımlar atmıştır. Devletin spor yönetimine ağırlığını
biyesi Genel Müdürlüğünün amacı, yurttaşın fizik ve moral kabiliyetlerini millî yollardan geliştirmektir. koyması ise 1936 yılında Türk Spor Kurumunun (TSK) kurulmasıyla başlamış ve bunu 1938 yılında 3530
Yurdu tanımayı, sevmeyi ve korumayı öğretmek amacıyla oyun, jimnastik ve spor çalışmaları düzenleye- sayılı Yasa’yla Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğünün kurulması izlemiştir.
rek gerekli yapıların oluşturulmasını sağlamaktır. Spor Genel Müdürlüğünün kuruluş yasası, 1942’de 4235 sayılı Yasa’yla değiştirilmiştir. 1960 yı-
BTGM; ilk kurulduğu yıl Başbakanlığa, 1942’de Millî Eğitim Bakanlığına, 1960’ta tekrar Başbakan- lında tekrar Millî Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır. Spor işlerinin ilk kez ayrı bir bakanlık düzeyinde ele
lığa, 1970’te yeni kurulan Gençlik ve Spor Bakanlığına, 1983’te Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığına alınması ise 1969 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığının kurulmasıyla gerçekleşmiştir.
ve 1990’da yeniden Başbakanlığa bağlanmıştır. Spor Genel Müdürlüğü, 1970 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığının kapsamına alınmış, böylece
Spor, birçok bakanlığı ilgilendiren bir husustur. Bu sebeple kurulduğu ilk yıl Beden Terbiyesi Türk sporunda yeni bir sayfa açılmıştır. İsmet Sezgin, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk gençlik ve spor bakanı
Genel Müdürlüğünün hem bakanlıklar arasında koordinasyonu sağlayan hem de bakanlıklar üzerinde olmuştur (Görsel 9.5).
yaptırım gücüne sahip bir makam olan Başbakanlık makamına bağlanması düşünülmüştür. BTGM’nin 7 Kasım 1982 tarihli yeni Anayasa’nın sporun geliştirilmesi ile ilgili 59. maddesi, bütün dönemler
Başbakanlığa bağlı olarak yürütüldüğü dönemlerde iç çekişmeler azalmış, merkezî bir otorite ile disiplin içinde spor konusunda gerçekleştirilen en önemli olaylardan biridir. “Devlet, her yaştaki Türk vatandaş-
sağlanmıştır. larının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder. Devlet,
Başbakanlık, 3530 sayılı Beden Terbiyesi Kanunu’nda öngörülen teşkilatlanmayı gerçekleştir- başarılı sporcuyu korur.” Bu madde ile Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez “spor” ve “sporcu” sözcükleri
mekte başarısız olmuştur. Teşkilatlanma eksikliğinden kaynaklanan bu başarısızlık, daha etkili olabilecek Anayasa’mızın içine ve teminatı altına girmiştir.
bazı hazır teşkilatlardan yararlanma arayışlarına sebep olmuştur. Bu arayışlar neticesinde Beden Terbi- Türk sporu, 14.12.1983 tarihinde 179 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’yle Millî Eğitim Gençlik
yesi Genel Müdürlüğü, 1942 yılında ilçe, bucak ve köylere kadar inen güçlü teşkilat yapısının bulunması ve Spor Bakanlığı bünyesinde yer almıştır. 1986 yılında 3289 sayılı Yasa’yla Beden Terbiyesi Genel Müdür-
sebebiyle Millî Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır. Ancak daha önce mahallî lig kapsamında yer alan futbol lüğü olan adı, Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir.
müsabakaları, 1959 yılından itibaren deplasmanlı hâle gelmiştir. Futbol liglerindeki bu büyük değişiklik, 1989 yılında Başbakanlık Devlet Bakanlığına bağlanması nedeniyle adı Gençlik ve Spor Genel
Millî Eğitim Bakanlığının gücünü aşmıştır. Sadece futbol değil diğer spor dalları da okullara ve öğrenciye Müdürlüğü olmuştur. Günümüzde yürürlükte olan “3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün
ancak yetişebilen Millî Eğitim Bakanlığının denetleyemeyeceği bir kitleselliğe ulaşmıştır. Bu sebeplerden Kuruluş Yasası”nı federasyon başkanlarının seçimle iş başına gelmesi ve spor federasyonlarının özerkleş-
dolayı Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü, 1960 yılında yeniden Başbakanlığa bağlanmıştır. tirilmesi ile demokratik bir yapıya kavuşturulmasını sağlayan “3461 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu-
1967-1968 sezonunda futbolda Türkiye 3. ligi kurulmuştur. Buna bağlı olarak da spor yapısı iyi- nun Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun” izlemiştir.
den iyiye karışmıştır. Bu karışıklık spor alanında icracı bir bakanlığın kurulması gereğini düşündürmüş
ve 1969 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığı kurulmuştur. Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde sporun Tablo 5.1: Spor Genel Müdürlüğü Teşkilat Yapısı
yanında gençlik hizmetlerini de yürütmek üzere Gençlik Sorunları, Gençlik Hizmetleri, Okuliçi Beden
Eğitimi ve Spor adıyla üç genel müdürlük kurulmuştur. Ancak bunlar, görevleri itibarıyla daire başkanlığı SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
seviyesinde kalmıştır. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü de 1970 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığına
bağlanmıştır.
1983’te Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığını 179 sayılı Kanun Hükmünde Ka- MERKEZ TEŞKİLATI
rarname ile birleştirilecek olan Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı kuruldu. Beden Terbiyesi Genel
Müdürlüğü de bu bakanlığa bağlandı.
Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü, 1989 yılında 356 sayılı KHK ile Millî Eğitim Gençlik ve Danışma ve Denetim Birimleri
Spor Bakanlığından ayrılarak üçüncü defa Başbakanlığa bağlandı. Bu defa genel müdürlüğün adı Genç- Ana Hizmet Birimleri
1.
1.
lik ve Spor Genel Müdürlüğüne dönüştürüldü. 1. Spor Federasyonları Daire Başkanlığı 1. Teftiş Kurulu Başkanlığı
2.
2.
1938’den günümüze kadar farklı üst kuruluşlara bağlanarak faaliyetlerini sürdüren Beden Terbi- 2. Spor Faaliyetleri Daire Başkanlığı 2. Hukuk Müşavirliği
3.
3.
yesi Genel Müdürlüğü, merkez ve taşra teşkilatlarından oluşmaktadır. 3530 sayılı yasaya göre BTGM’nin 3. Tesisler Daire Başkanlığı 3. Araştırma, Planlama ve Koordinasyon
merkez teşkilatında genel müdürlük makamı, genel müdürlük kurulları, esas, danışma ve yardımcı bi- 4. Spor Eğitim Daire Başkanlığı Daire Başkanlığı
4.
rimler bulunmaktadır. BTGM’nin taşra teşkilatında ise bölge başkanı (vali), bölge müdürlüğü, ilçe başka- 5. Spor Kuruluşları Daire Başkanlığı 4. Spor Kontrolörleri Kurul Başkanlığı
5.
4.
nı (kaymakam), bucak beden terbiyesi başkanı (bucak müdürü) ve köy beden terbiyesi başkanlığı (muh- 6. Sağlık İşleri Daire Başkanlığı
6.
tar) bulunmaktadır.
Yardımcı Birimler Bağlı Birimler
1. Personel ve Eğitim Daire Başkanlığı 1. Spor Toto-Loto Teşkilat Müdürlüğü
1.
1.
2. İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı
2.
3. Dış İlişkiler Daire Başkanlığı
3.
4. Savunma Uzmanlığı
4.
120 CUMHURİYET DÖNEMİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR CUMHURİYET DÖNEMİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR 121