Page 99 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

Sultan II. Mahmud menzil taşı: Devlet işlerinin yanı sıra Türk Yay ve Oklarının Yapısı ve Yayın Kurulması
ok ve tüfenk nişancılığı ile de ilgilenmiş, menzil okçulu-
ğunda önemli rekorlar kırmış bir kemankeşti. Bu sayede Osmanlı yayları, son şeklini 15. yüzyılın
saltanatında Türk okçuluğu son parlak dönemini yaşa- başlarında almıştır. Bu yaylar kurulu olmadıkların-
mıştır. Kendi ok günlüğünü kaleme almış, Mustafa Kani da ters yöne doğru kıvrılan yaylardır (refleks yayı)
Bey’e Telhis-i Resailat-ı Rumat isimli eseri yazdırarak ok (Görsel 4.21). Atıştan önce kiriş ya da çile takılarak
kültürünün geleceğe taşınmasında büyük rol oynamış- kurulmaları gerekir (Görsel 4.22).
tır. 1834 yılında Abdullah Efendi Menzili’nde lodos hava- Görsel 4.21: Refleks yayı
sında 1111 gez (733 metre) atarak menzil taşı diktirmiştir
(Görsel 4.19, 4.20).

Görsel 4.19: Sultan II. Mahmud Görsel 4.22: Geleneksel Türk yayı

Sultan III. Ahmed’in (1703-1730) yayı: 109 cm uzunluğundaki bu yay, hâlen Topkapı Sarayı Mü-
Kitabesi:
Kemankeşlikde yekta Hazret-i Sultan Mahmud Han zesinde bulunmaktadır. Yayın kabza ve kolları dönemin stiline uygun olarak karmaşık dekore edilmiştir.
Bu meydan-ı hünerde taş dikdi çok nişan bozdu Yayın üzerinde “Niyetü’l-gazâ / Kastiü’l-adâ Şevketlû mehabetlû Efendimizin pehlivan olduğu kemandır.
/ Gazi Sultan Ahmed Hân-ı Sâlis” yazılıdır.
Selefde pehlivanlar birbirin sebk etdiler gerçi
Serapa bunca menzilgahı hangi pehlivan bozdu Yay yapımında kullanılan malzemeler: Osmanlı yayları, farklı enerji depolayan malzemelerin teknik
Biri bu menzil-i meşhur idi bin doksanüç hatve özelliklerini sonuna kadar kullanabilmek için üç farklı malzemeden oluşur (bileşik yay). Yayın iskeleti
Bunu ta onsekiz gez geçti ol şah-ı cihan bozdu ağaçtan, dış tarafı sinirden (tendon), iç tarafı ise boynuz türü organik bir malzemeden imal edilir. Yay
Bu rütbe merkez-i i’caza vasıl olmadı kimse gücü ve esnekliği, malzemelerin oranıyla ayarlanır. Yayın bileşenleri, çok kuvvetli bir balık tutkalı ya da
Kemankeşler bu yolda hayli ok kırdı keman bozdu çega ile birbirlerine yapıştırılır (Görsel 4.23).
Çü takvim-i kühen çok haşvi zaid etledi imha
Nice adat-ı na-hemvari peyderpey hemen bozdu
Huda kılsın müeyyed zatını teyid ü nusretle
Denilsin her tarafda hasmın ol sahipkıran bozdu
Bu tarihe gelince kimse kadir olmamış Pertev
Bu Abdullah Efendi Menzilin Mahmud Han bozdu
H 1250 (Miladi 1834) Kasan başı
Kiriş yatağı

Kasan
Görsel 4.20: Sultan II. Mahmud Menzil Taşı
DIŞ KISIM

Sal
Kabza

3. ETKİNLİK

SLAYT HAZIRLIYORUM
Osmanlı padişahlarının ok ve yayın önemi hakkında söylediği sözleri bilişim kaynaklarından fay- İÇ KISIM
dalanarak araştırınız. Edindiğiniz bilgilerle bir slayt hazırlayıp sınıfta arkadaşlarınıza sunum yapınız.
Görsel 4.23: Kurulmamış yayın bölümleri

96 OSMANLI DEVLETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR OSMANLI DEVLETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR 97