Page 132 - RİTİM EĞİTİMİ VE HALK DANSLARI 11

HARMANDALI

“Harmandalı” oyununa, Marmara’nın güneyi ile Ege’nin iç ve kıyı bölümlerinde, Akde-
niz’in batı kıyılarından iç bölgelerine doğru rastlanmaktadır. Bu bölgelerde farklı şekillerde ve
farklı çalgılarla yaygın olarak görülen “Harmandalı Zeybeği” geleneksel formunda, hemen her
yerde daire şeklinde kurulan oyun düzeninde oynanmaktadır. Gelenekte yalnız erkek zeybek
oyunu olan “Harmandalı Zeybeği” zaman içinde halk danslarının oynanma yeri ve amacındaki
değişikliklerle birlikte kız erkek, karma şekilde de oynanmaya başlanmıştır. Günümüzde karma
şekilde oynanmasının yanında yalnız kadın ya da yalnız erkeklerin oynama şekli de yaygındır.
Geleneksel adım sıralaması aşağıdaki gibidir:
a) Kolsuz düz adım
b) Kollu düz adım
c) Ağır atlama adımı
ç) Birinci eşme adımı
d) İkinci eşme adımı
e) Atik adımı
f) Son adım (bitiriş)

a) Kolsuz Düz Adım
Kolsuz adımın başlangıç pozisyonunda ayaklar omuz genişliğinde açıktır.
Vücut dik şekilde iken sol ayak ile öne bir adım atılarak adıma başlanır. Sağ ayak, sol ayak topuğu
hizasına getirilir ve parmak ucu ile noktalama yapılır. Noktalamanın sonrasında aynı hareket bu kez ters
ayakla ve geriye bir adım atılarak tekrarlanır. Devamında sol ayak ile öne bir adım atılır ve sağ ayakla da
tekrar noktalama yapılır. Bu üç adım sonunda hareketin başlangıç bölümü tamamlanır.
Sağ ayakla başlanarak öne doğru üç adım atılırken arkada kalan ayaklar, başlangıç bölümünde
olduğu gibi diğer ayağın topuğu hizasında noktalama yapar.
Dördüncü adım sonunda, sağ ayak diz hizasına çekilerek aynı anda sol taraftan daire içine doğru
dönülür. Yukarıda kalan sağ diz ile sol ayak hizasında diz vurma hareketi yapılır. Bu sırada sol ayak da
vücudun soluna dönük ve dizden kırıktır. Hareketin son sayısında ise hazırlık pozisyonuna geri dönülür.
Vücut, bu kez daire içine dönüktür.
Kollar; vücudun iki yanında, hafif açık şekildedir. Adımlarla birlikte kollarla küçük ritmik salınımlar
yapılarak harekete eşlik edilmektedir. Diz vurma sırasında sağ kol dirsekten kırık şekilde, vücudun önüne
ve bel hizasına; sol kol ise vücudun arkasına getirilir. Kalkış anında kollar, başlangıç pozisyonuna geri dön-
mektedir.
Erkek kol ve ayak hareketlerinden küçük farklarla ayrılan kadınların oynadığı “Harmandalı Zeybe-
ği”nde ayak hareketleri ve üçleme, aynı sayılarda ancak daha küçük hareketlerle yapılmaktadır. Sekizinci
sayıda erkekten farklı olarak çökme hareketi yerine, omuz hizasında açılan sağ ayak ile yana doğru basılır.
Sol ayak parmak ucunda olduğu yerde basıldıktan sonra vücut dairenin gidiş yönüne doğru yavaşça dön-
dürülür. Sağ ve sol ayaklarla yerinde iki adım atılır. Bu sırada sol ayak vücudun gerisindedir. Kollar vücudun
yanında, dirsek ve bileklerden hafif kırık şekilde, hazırlık pozisyonundadır. Sekizinci sayıyla önce sağ daha
sonra sol kol, vücudun önüne ve arkasına doğru ayak hareketleri ile uyumlu şekilde, bel hizasında salınım
yapmaktadır.
Dokuz sayıda tamamlanan kolsuz adımın ilk bölümü üç sayıdan oluşmaktadır. Bu bölüme üçleme
de denmektedir. Ardından gelen dört sayı sonunda sekizinci ve dokuzuncu sayılar da adımın bitiş bölümü
olarak adlandırılmaktadır.

b) Kollu Düz Adım

Bu adımın başlangıç pozisyonu, kolsuz düz adım ile aynıdır.
Hareketin üçleme bölümüne sol ayak ile öne bir adım atılarak başlanır. Sağ ayak geriden gelerek
sol ayak topuk hizasında, parmak ucunda noktalama yapar. Noktalamanın sonrasında aynı hareket bu
kez ters ayakla ve geriye bir adım atılarak tekrarlanır. Sol ayak ile öne bir adım basıldıktan sonra sağ ayak
dizden kırık bir şekilde, sol diz hizasına çekilir. Sağ ayak yukarıdan aşağı, öne doğru indirilerek hareketin
4. ÜNİTE gibi sağ diz hizasına çekilir, aşağı doğru uzatılır. Ayak çekerek yürüme adımı, ayak değiştirilerek üç kez
üçleme bölümü tamamlanır.
Sağ ayakla başlanarak öne doğru yürüme adımı yapılır, diğer ayak da bir önceki adımda olduğu

130