Page 39 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA GÜDÜLENME VE SPORCULARI
GÜDÜLEMEDE ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÜNİTE 3

3.1. GÜDÜ VE GÜDÜLENME KAVRAMLARI

Ruh sağlığı uzmanlarının cevabını aradıkları en temel sorulardan biri, insan doğası ile ilgili “Neden
yapıyorsun?” sorusudur. Bu soru genelde “Çünkü istiyorum.”, “Çünkü ihtiyacım var.”, “Çünkü
yapabiliyorum.” ya da “ Bir sebebi yok, öylesine yapıyorum.” şeklindedir. Uzmanlar bu cevapları
yetersiz bulmuş olacaklar ki insanların davranışlarını tetikleyen daha güçlü nedenler olduğunu
düşünmüş ve bu nedenleri keşfetmeye çalışmışlardır. Yaptıkları araştırmaların sonucunda
düşünce, duygu ve davranışları etkileyen nedenin güdülenme olduğunu bulmuşlardır. Yaşamın
her alanında olduğu gibi spor faaliyetlerinin temelinde de güdülenme vardır. Güdülenmiş
davranış organizma tarafından yerine getirilmezse bu davranış organizmayı strese sokar. Spor
psikologları birey ve takımların performansını etkilemedeki öneminden dolayı, insanların spora
ya da fiziksel aktiviteye katılımına yol açan güdüleri bilmek için özel ilgi göstermişlerdir.

Güdülenme,
bir kişinin çabalarının
yönü ve yoğunluğudur.

Görsel 3.1: Amacına ulaşmış sporcu
İnsan bedeninin belirli bir düzeyde su, yiyecek, hava ve ısı miktarını sürdürerek
yaşamını devam ettirmeye ihtiyacı vardır. Bu devamlılığa yol açan biyolojik
mekanizmaya homeostasis (iç denge) durumu denir. Organizmada ortaya
çıkan gereksinimler bu denge durumunu bozarak dengesizlik yaratır. Organizma bu dengesizlik
durumunu giderebilmek için harekete geçme eğilimindedir. Bu süreç güdülenme kavramını
karşımıza çıkartır. Örneğin bir sporcu yarışma öncesinde denge durumunda olmasına rağmen
yarışmadaki eforu nedeniyle susuzluk hissedecektir. Bu nedenle dengesi bozulacak ve dengeye
gelebilmek için su içmek üzere harekete geçecektir.

Güdü, organizmanın istemli veya istemsiz olarak davranışlarda bulunmasına neden olan
uyarıcılardır. Gereksinim ise çoğunlukla organizmada eksikliği hissedilen şeyler için kullanılır.
Eksikliği hissedilen gereksinimlerin gücü ve şiddeti dürtü olarak ifade edilir. Dürtünün organizmayı
harekete yöneltmesine güdü denir. Harekete yönelmiş organizma ihtiyacı karşılayıp rahatladığında
güdülenmiş olur. Tüm bu süreç güdülenme (motivasyon) olarak tanımlanır (Görsel 3.1).

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 37