Page 44 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA GÜDÜLENME VE SPORCULARI SPORDA GÜDÜLENME VE SPORCULARI
GÜDÜLEMEDE ETKİ EDEN FAKTÖRLER ÜNİTE 3 ÜNİTE 3 GÜDÜLEMEDE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Basamak geçişleri ile ilgili bilinmesi gerekenler: Araştırma sonuçları çok başarılı bireylerin mücadele gerektiren zor görevleri üstlendikleri, ba-

• Basamağın üst düzeyindeki bir güdüye çıkabilmek için alt düzeydeki tüm güdülerin tam şarısız bireylerin ise mücadeleden kaçtıkları ve kolay görevleri seçtiklerini göstermektedir.
anlamıyla doyuma ulaşması gerekmez. Yükleme Kuramı insanların başarı ya da başarısızlıklarını ne şekilde açıkladıklarına odaklanır.
• Bazı insanlar için sosyal ilişki güdüsü, emniyet ve korunma güdüsünden önce gelebilirken bir Kişilerin çevresindeki dünyayı anlamlandırmaya yönelik arzusu, olayların ve davranışların ne-
diğeri için bu öncelikli olmayabilir. Yani, basamaklara verilen önem kişinin ihtiyacına göre denleri hakkında yüklemelerde bulunmasına yol açar. Bu görüşü açıklayan başlıklar aşağıdaki
farklılık gösterebilir. gibidir.

• Bireylerin hangi basamaktaki güdülerinin daha belirgin ve baskın bir rol oynayacağı, içinde 1. Değişmezlik: Kişinin başarı ya da başarısızlığı tam anlamıyla kalıcı ya da değişken olarak
büyüdükleri sosyal çevre ve kültür tarafından belirlenir. Örneğin, sakatlanan bir takım kaptanı, yüklediği bir faktör.
saygınlık gereksiniminden dolayı fiziksel acı çekse bile maça devam etmek isteyebilir. 2. Nedensellik odağı: İçsel ya da dışsal olan bir faktör.
ETKİNLİK 3. Denetim odağı: Bireyin kontrolünde olan ya da olmayan bir faktördür.
Sporcuların kazandıkları bir yüzme yarışına yaptıkları yüklemeleri örneklendirelim. Sporcular bu
Etkinliğin adı: İhtiyaç Basamaklarım sonucu yetenek ve beceri gibi değişmez bir faktöre ya da şans gibi değişken bir faktöre (değiş-
Etkinliğin amacı: Maslow’un ihtiyaç hiyerarşisi kuramını bilir. mezlik), son 50 metredeki olağanüstü çaba gibi içsel bir nedene ya da havuza alışkın olmak gibi
Etkinliğin Süresi: 15 dk. Kendini Gerçekleştirme dışsal bir nedene (nedensellik), yarış planı gibi kontrol edilecek bir faktöre ya da rakibin zayıflığı
Araç-gereçler: Ders kitabı gibi kontrol dışındaki bir faktöre (denetim odağı) yükleyebilir.
Uygulama
Estetik Ya da bir yetişkin devam ettiği spor salonuna gitmekten vazgeçebilir ve gitmeme sebebini:
• Spor yapma nedenlerinizi sıralayınız.
• Nedenlerinizi Maslow’un ihtiyaç hiyerarşisindeki Bilme • Değişmez bir faktöre (yetenek eksikliği) ya da değişken bir faktöre (kötü bir antrenöre)
basamaklarla eşleştiriniz. Saygınlık • İçsel bir nedene (zamanı ayarlayamama) ya da dışsal bir nedene (spor salonunun evine uzak
Sonuçlandırma Sosyal olması),
• Spor yapma sebepleriniz hangi basamakta • Kontrol edilebilir bir faktöre (yeterince çaba göstermeme) ya da kontrol dışı bir faktöre (üc-
yoğunlaşır? Neden? Güvenlik retin yüksekliği) yükleyebilir.
• Arkadaşlarınızdan Maslow’un ihtiyaç hiyerarşisinin
Fizyolojik Örneğin bir üniversitenin basketbol takımı kendi evinde 92-52 yenilmiştir. Takım kaptanı yenil-
üst basamaklarına denk gelen cevaplar veren oldu ginin sebebini iç ve dış yüklemeleri kullanarak açıklayabilir.
mu?
ETKİNLİK
b) Başarı Güdülenmesi Kuramları
Başarı güdülenmesi kuramları çağdaş kuramlar olarak adlandırılırlar. Bu kuramlar güdülenme- Okul basketbol takımında oynadığınızı düşününüz. Büyük bir farkla yenildiniz. Yükleme ku-
ramına göre bu başarısızlığın nedenlerini aşağıdaki tabloya yazınız. Yazdıklarınızı arkadaş-
nin zihinsel süreçlere göre şekillendiğini ileri sürer. larınızla paylaşınız.
Başarı ihtiyacı kuramına göre başarı için her sporcunun kendine has güdülenmesi vardır.
Başarı güdülenmesi kişiliğin bir özelliğidir. Bireyin bir yönü başarılı olma isteğine yaklaşmak Değişmezlik Nedensellik Denetim Odağı
için güdülenirken diğer yönü de başarısızlıktan kaçınma korkusu ile güdülenir. Bireyin herhangi
bir spor etkinliğine katılıp katılmayacağını bu iki faktör belirler. Yani, Kalıcı Değişken İçsel Dışsal Kontrol Kontrol
Başarı güdülenmesi = Başarılı olma isteği + Başarısızlık korkusudur. Edilebilen Edilemeyen

Yapılan sporda başarıya ulaşma isteği, yapılacak antrenmanın sıklığı ve yoğunluğu ile doğru
orantılıdır. Yarışma ister olsun ister olmasın herhangi bir spor dalını uğraşı olarak seçmek
bile başlı başına bir başarıdır. Doğrudan zafer hedeflemek yerine, kişisel hedefler belirlemek
(basketbolda serbest atışlarda %90 başarı gibi) ve ona ulaşmak başarı olarak görülür. Bazı
psikologlar dürtülerin doğuştan geldiğini, bazıları ise deneyimler sonucu kazanıldığını söylerler.
Yine bazı psikologlar başarısızlıktan kaçınma güdüsüne vurgu yaparken bazıları da en önemli
faktörün başarı elde etme güdüsü olduğunu ifade etmektedirler.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 41 42 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ