Page 44 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA GÜDÜLENME VE SPORCULARI
ÜNİTE 3 GÜDÜLEYEN FAKTÖRLER

Araştırma sonuçları çok başarılı bireylerin mücadele gerektiren zor görevleri üstlendikleri, ba-
şarısız bireylerin ise mücadeleden kaçtıkları ve kolay görevleri seçtiklerini göstermektedir.

Yükleme Kuramı insanların başarı ya da başarısızlıklarını ne şekilde açıkladıklarına odaklanır.
Kişilerin çevresindeki dünyayı anlamlandırmaya yönelik arzusu, olayların ve davranışların ne-
denleri hakkında yüklemelerde bulunmasına yol açar. Bu görüşü açıklayan başlıklar aşağıdaki
gibidir.
1. Değişmezlik: Kişinin başarı ya da başarısızlığı tam anlamıyla kalıcı ya da değişken olarak
yüklediği bir faktör.

2. Nedensellik odağı: İçsel ya da dışsal bir faktör.
3. Denetim odağı: Bireyin kontrolünde olan ya da olmayan bir faktördür.
Sporcuların kazandıkları bir yüzme yarışına yaptıkları yüklemeleri örneklendirelim. Sporcular bu
sonucu yetenek ve beceri gibi değişmez bir faktöre ya da şans gibi değişken bir faktöre (değiş-
mezlik), son 50 metredeki olağanüstü çaba gibi içsel bir nedene ya da havuza alışkın olmak gibi
dışsal bir nedene (nedensellik), yarış planı gibi kontrol edilecek bir faktöre ya da rakibin zayıflığı
gibi kontrol dışındaki bir faktöre (denetim odağı) yükleyebilir.
Ya da bir yetişkin devam ettiği spor salonuna gitmekten vazgeçebilir ve gitmeme sebebini:

• Değişmez bir faktöre (yetenek eksikliği) ya da değişken bir faktöre (kötü bir antrenöre)
• İçsel bir nedene (zamanı ayarlayamama) ya da dışsal bir nedene (spor salonunun evine uzak
olması),

• Kontrol edilebilir bir faktöre (yeterince çaba göstermeme) ya da kontrol dışı bir faktöre (üc-
retin yüksekliği) yükleyebilir.
Örneğin bir üniversitenin basketbol takımı kendi evinde 92-52 yenilmiştir. Takım kaptanı yenil-
ginin sebebini iç ve dış yüklemeleri kullanarak açıklayabilir.

ETKİNLİK

Okul basketbol takımında oynadığınızı düşününüz. Büyük bir farkla yenildiniz. Yükleme ku-
ramına göre bu başarısızlığın nedenlerini aşağıdaki tabloya yazınız. Yazdıklarınızı arkadaş-
larınızla paylaşınız.

Değişmezlik Nedensellik Denetim Odağı
Kontrol Kontrol
Kalıcı Değişken İçsel Dışsal
Edilebilen Edilemeyen

42 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ