Page 46 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA GÜDÜLENME VE SPORCULARI
ÜNİTE 3 GÜDÜLEYEN FAKTÖRLER

Yetişkinler yeterliliklerini, kendi geçmiş performansları ile başkalarının performanslarını temel
alan bilgilere göre değerlendirirler. Bir sporcu hem görev hem sonuç odaklı olabilir. Bununla birlikte
görev odaklı sporcular herhangi bir olumsuzluk karşısında pes etmeyip tekrar tekrar denerler.
Spor psikologları, gelişimlerinin sağlıklı olması için görev ve sonuç odaklarını dengeli kullanma
yöntemleri konusunda sporcuları eğitirler. Antrenman hedefleri belirlenirken sporcuların da
karar verme süreçlerine katıldıkları görev odaklı güdülenme kullanılır. Bununla birlikte madalya
faktöründen dolayı olimpiyat oyunları boyunca görev odaklı olmak yerini sonuç odaklı olmaya
bırakır. Yani rekabet arttıkça sonuç odaklı olmak daha ön plana çıkar (Görsel 3.3).

Görsel 3.3: Kişisel hedefler yükseldikçe sporcular sonuç odaklı olur.
Yetkinlik güdülenmesi kuramına göre insanların kendilerini değerli ya da yeterli hissetme
duyguları en önemli etkendir. Başka insanlardan gelen geribildirim ve pekiştireçler; kendine
güven, yetkinlik ve kendini kontrol duygularını etkilemektedir. Örneğin bir takımdaki iki
hentbol oyuncusunu ele alalım. İlk oyuncunun kendine güveni yüksek olduğu için kendini
yetkin hissetmektedir. Hentbol becerilerini öğrenme ve sergilemenin kendi kontrolünde
olduğunu düşünmektedir. Hentbol öğrenme çabaları onun sevincini, gururunu ve mutluluğunu
artırmaktadır. Buna karşılık ikinci oyuncunun kendine güveni düşük olduğu için oyuncu kendini
yetkin görmemektedir. Antrenmanda ne kadar çalışırsa çalışsın iyi bir hentbol oyuncusu
olamayacağına inanmaktadır. Olumsuz düşündükçe de kaygı, utanç ve üzüntü gibi olumsuz
duygusal tepkiler ortaya çıkmaktadır. Bu duygular da sporcunun güdülenmesini azaltmaktadır.

44 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ