Page 42 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12
P. 42
SPORDA GÜDÜLENME VE SPORCULARI
ÜNİTE 3 GÜDÜLEYEN FAKTÖRLER
2. Güdülenme Kuramları
Güdülenmeyi açıklayan kuramlar iki şekilde sınıflandırılabilir. Bunlardan ilki Maslow’un İhtiyaç
Basamakları Kuramı, ikincisi dört farklı başlıkta ele alınan başarı güdülenmesine dayanan
çağdaş kuramlardır.
a) İhtiyaç Basamakları Kuramı
Maslow, insan ihtiyaçlarının her türünü ve insanların bu ihtiyaçlarını nasıl bir önem sırasına
koyduklarını açıklayan bir teori geliştirmiş, bir piramit şeklinde sunmuştur (Şekil 3.2).
Kendini Gerçekleştirme
Estetik Sanat, Güzellik
Bilme Bilgi, Öğrenme, Eğitim
Başarı, İtibar, Saygı
Saygınlık
Ait olma, Sevme, Sevilme
Sosyal
Emniyet, Düzen
Güvenlik
Açlık, Susuzluk, Cinsellik
Fizyolojik
Şekil 3.2: Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi
İlk basamakta yeme, içme, soluk alıp verme gibi fizyolojik (biyolojik) ihtiyaçlar olup geciktirile-
meyen, ertelenemeyen, mutlaka karşılanması gereken, karşılanmazsa yaşayamayacağımız bi-
rincil güdüler yer alır.
Fizyolojik ihtiyaçlar karşılandığında güvenlik aranır. Güvenlik ihtiyacı karşılandıktan sonraki ba-
samakta sevme, sevilme, bir gruba ait olma ve başkalarıyla ilişki kurma gibi kısa bir süre içinde
doyurulması mümkün olmayan fakat uzun süreli davranışları harekete geçirebilecek türdeki
sosyal özellikli ikincil güdüler yer alır.
Sosyallik ve saygınlıkla ilgili ihtiyaçları da giderildikten sonra anlama ve bilmeyi de içeren en-
telektüellik, güzellik, düzen ve dengeyi kapsayan estetik ihtiyacının giderilmesi odak noktası
olmaya başlar. Maslow tarafından belirlenen nihai ihtiyaç insanın kendini gerçekleştirmesidir.
Bu basamakta kişisel doyum bulma, kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul etme ve kişinin en
üst potansiyeline ulaşması amaçlanmaktadır.
Maslow'a göre, tüm insanların ihtiyaç basamağını tırmanma hedefi vardır ancak çok az kişi kendini
gerçekleştirmeyi başarır. Spor da insanların kendini gerçekleştirme basamağına ulaşma yöntemlerinden
biridir. Kendi alanlarının en üst sıralarında olan, düşlerinin ve potansiyellerinin zirvelerine dünya rekorları
ve şampiyonluk unvanları ile ulaşmış sporcuların kendilerini gerçekleştirdikleri söylenebilir.
40 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ
