Page 180 - TEMEL SPOR EĞİTİMİ 9

178 DENGE

7. DENGE

İnsanın oturma, kalkma, yürüme, koşma gibi hareketli veya hareketsiz tüm
etkinliklerinde denge önemli bir unsurdur.
Herhangi bir hareketin gerçekleştirilmesinde denge temel bir faktördür.
Sporda başarılı performans için gerekli olan vücut pozisyonunu koruyabilme de denge
önemli bir rol üstlenmektedir. Özellikle karmaşık ve farklı hareketler içeren sporlarda
karşılaşılan ani ve beklenmedik durumlar her seviyedeki sporcuları zorlayabilir. İyi
geliştirilmiş denge özelliği sporcuların karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarını ve
başarıya ulaşmalarını sağlayan önemli bir etkendir.
Yapılan bilimsel çalışmalar üst düzey performans sporcularının denge
özelliklerinin diğer sporculardan çok daha iyi olduğunu göstermektedir. Ayrıca iyi
geliştirilmiş denge özelliğinin spor müsabakalarında sakatlanma olasılığını çok ciddi
şekilde düşürdüğü görülmektedir.
Genel bir ifadeyle denge bir nesnenin veya bir insanın devrilmeden durma hâli
olarak tanımlanır. Denge sabit pozisyonunda kalma veya yer çekimine karşı koyarak
kararlı hareketler yapabilme durumudur.
Sporda denge statik ve dinamik olarak ikiye ayrılır. Statik denge, vücudun
dengesini belli bir yerde ya da pozisyonda sağlama yeteneği olarak tanımlanır.
Dinamik denge ise kişinin yürüme, koşma, sıçrama, dönme, hızlanma, yavaşlama gibi
eylemler içindeyken vücut pozisyonunun ayarlanması yani dengeyi kaybetmeden veya
düşmeden hareket edebilmesidir.
Kas kuvveti, eklem hareket açıklığı ve egzersiz yapma sıklığı gibi faktörler
dengeyi etkileyen etmenlerdir. Bununla birlikte kas, eklem ve bağların içinde bulunan
vücudun pozisyon bilgisini veren sinir uçları, görme duyusu ve iç kulakta bulunan
denge merkezi, dengemizi sağlayan fizyolojik unsurlardır.
Dengeyi geliştirmek için yapılan egzersizler planlanırken hem statik hem de
dinamik koşullar düşünülmelidir. Egzersizler ayakta, oturarak, diz çökerek yapıldığı
gibi yumuşak ya da sert zeminlerde denge diski, pilates topları ve bosu topları ile de
yapılabilmektedir.
Farklı spor branşlarında çalışan sporcuların denge kontrolleri çalıştıkları
branşa özgü olarak farklılık göstermektedir. Yapılan hareketler çeşitlerine göre
gerektiğinde gözler kapalı olarak da yapılmalıdır. Bazı çalışmalarda görme duyusu
engellenerek, orta kulakta bulunan denge merkezi ve vücut pozisyon bilgisini merkezi
sinir sistemine bildiren sinir uçlarının etkinliği arttırılıp denge gelişimi daha üst
seviyelere çıkarılabilir.
Sporda uygulanan denge çalışmaları üç şekilde yapılır.
1. Bireysel denge çalışmaları
2. Eşli denge çalışmaları
3. Aletle denge çalışmaları

NELER ÖĞRENDİK?
1. Denge nedir? Açıklayınız.
2. Dengenin fizyolojik unsurları nelerdir?
3. Sporda denge çalışmalarının önemi nedir?