Page 103 - 3 Adım AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI AYT 1.

Masal - Fabl - Destan - Efsane - ADIM
Halk Hikâyesi - Mesnevi

1. Tanrı bir gün insana, şöyle bir buyruk verdi: 4. Bir zamanlar hâli vakti yerinde bir tüccar varmış. Bu tüccar işi
İn suların dibine, bir toprak getir, dedi, gereği ülkeden ülkeye, kentten kente gezer dururmuş. Yine
İnsan daldı sulara, aldı bir avuç toprak, böyle bir yolculuk sırasında yol kenarında uygun bulduğu bir
Sulardan çıkıp verdi, Tanrı’sına sunarak. ağacın altında hem serinlemek hem de dinlenmek amacıy-
Yaratılın yer dedi, Tanrı sulara saçtı. la mola vermiş. Açlığını gidermek için azık çantasını çıkar-
Yeryüzü yaratıldı, denizler karalaştı. mış. Yemekle birlikte yediği hurma çekirdeklerini gelişigüzel
uzaklara doğru savurmuş. Savurmasıyla birlikte aniden bir
Bu parça aşağıdaki türlerin hangisinden alınmış olabilir?
toz bulutu belirip içinden korkunç, cüsseli bir cin çıkagelmiş.
Elinde kılıcı tüccarın karşısına geçip gürlemiş: “Kalk ayağa,
A) Masal B) Efsane C) Destan
sen benim oğlumu öldürdün, ben de seni öldüreceğim!” Tacir,
D) Hikâye E) Roman “Ben kimseyi öldürmedim.” demiş. Cin, “Hurmaları yiyip çekir-
deklerini fırlattın. Çekirdekler oğluma çarpıp oğlumu yaraladı,
hemencecik öldü!” demiş.
2. Halk hikâyelerinde kahramanlar, birbirlerine olan sevgilerini,
Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
acılarını, ızdıraplarını hep şiirle ifade ederler. Bazı durumlar-
da ikinci derecede yer alan kahramanlar (anne, baba, kız kar- A) Kişi ve olaylarda olağanüstülük vardır.
deş, arkadaş vb.) da şiir söylerler. Kahramanların başından B) Başında bir tekerleme bulunur.
geçmiş gibi görünen pek çok olayda olağanüstülükler vardır.
C) Yer ve zaman belirsizdir.
Örneğin kahramanın doğumunda Hızır, pir gibi ak sakallı bir
ihtiyar aracı olur ve bu kişi daha sonra kahramanın ad alması, D) Genellikle geçmiş zaman kipine yer verilmiştir.
eğitimi, âşık olması ve sevgiliyi aramak için gurbete gitmesi E) Ayrıntılı betimlemelere yer verilmemiştir.
durumlarında da ortaya çıkar. Hikâyelerde kahramanın en
büyük yardımcısı, Hazreti Hızır’dan sonra attır.

Bu parçada halk hikâyelerinin kahramanları ile ilgili aşa-
5. Aşağıdakilerden hangisi doğal ve yapma destanlar ara-
ğıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
sındaki farklardan biri değildir?
A) Ana kahraman dışında yardımcı kişiler bulunduğuna
A) Doğal destanın anonim, yapma destanın yazarının belli
B) Kahramanların doğumunda bir aracı kişinin olduğuna olması
C) Ana kahramanın ve yardımcı kişilerin duygularını nazım B) Doğal destanda halkın katkısının olması, yapma destan-
yoluyla aktardıklarına da ise olmaması
D) Kahramanla ilgili önemli olaylarda yardımcı karakterin or- C) Doğal destanların manzum, yapma destanların mensur
taya çıktığına özellikler taşıması

E) Kahramanların gerçek hayattan seçilen kişiler olduğuna D) Doğal destanın halkın duygularını, yapma destanın şairin
duygularını yansıtması
E) Doğal destanların sözlü ürünler, yapma destanların yazılı
3. Efsane; kişi, yer ve olayları konu alan, inandırıcılık özelliğine sahip, ürünler olması
çoğu zaman olağanüstülüklere yer veren, belirli bir üsluba ve şekle
bağlı olmayan, kaynaklarını genellikle geçmişin derinliklerinden alan
kısa, yalın, ağızdan ağıza aktarılan anonim halk ürünüdür.
Bu tanımdan hareketle efsanelerle ilgili, 6. ----; genel olarak aynı ya da farklı eserlerde olduğu gibi tek-
I. Dilden dile anlatılagelen sözlü ürünlerdir. rarlanan ve tipik bir özellik taşıyan olay örgüsü, anlatım tutu-
mu ya da imajlar şeklinde tanımlanabilir. Masallarda elma,
II. Ozanlar tarafından kopuz eşliğinde söylenir.
kırk, yılan buna örnektir.
III. Milletlerin var olma mücadelelerini anlatır.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi
IV. Uzun soluklu, manzum, yazılı ürünlerdir.
getirilmelidir?
çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Döşeme B) Deyiş C) Motif
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) III ve IV D) İmge E) Dilek

101