Page 107 - 3 Adım AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI AYT 3.

Masal - Fabl - Destan - Efsane - ADIM
Halk Hikâyesi - Mesnevi

1. Masal ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? 3. (I) Üç Şehitler Destanı, Türk edebiyatının yapma destan örnek-
lerinden biridir. (II) Çanakkale Savaşı’nı temel alan bu eserde
A) Masalların ilk üreticisinin kim olduğu belli değildir. Sözlü
kahramanlık ögeleri bulunmaktadır. (III) Kırk dokuz şiirden olu-
kültürde kuşaktan kuşağa aktarılarak gelen anonim bir
şan destanda ana motif Mustafa Kemal’dir. (IV) Atatürk; doğal
türdür.
destanlarda asıl kahramana ve askerlere yardım eden, yol
B) Masal anlatan kişilere “masal anası”, “masalcı”, “masal gösteren zor anlarda onların imdadına yetişen güçlü varlığın
ebesi/ninesi”, “masal atası” gibi isimler verilmektedir. modern destandaki yansıması olarak görülür. (V) Fazıl Hüsnü
C) İslamiyet öncesi Türk devletlerinden biri olan Uygurlara Dağlarca; konuşmalardan, konuşturmalardan, alegorik anla-
ait Irk Bitig ve Prens Kalyanamkara ve Papamkara adlı tımdan yararlanmıştır.
eserler ilk masal motiflerinin yer aldığı eserlerdir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “Üç
D) Masalların kahraman kadrosunu insanlar, hayvanlar gibi Şehitler Destanı” ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?
gerçek varlıklarla; dev, şahmeran gibi hayalî varlıklar
oluşturur. A) I B) II C) III D) IV E) V
E) Pançatantra, “Beş masal kitabı” anlamına gelmekte olup
Hint masal kitaplarının en eskisidir.
2018 AYT
4. “Kuşların dili” anlamına gelen ve mesnevi nazım şeklinde
yazılmış olan ---- adlı eser, İranlı şair Feridüddin Attar tara-
fından kaleme alınmıştır. İçinde tasavvufi hikâyeler bulunan
eserin Türkçe uyarlaması, yazıldığı dönemin dil özelliklerini
göstermesi bakımından oldukça önemlidir.
2018 AYT
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi
2. Zühre’nin annesi sihirbazı çağırıp durumu anlattı:
getirilmelidir?
“Padişah, Zühre’yi Tahir’e verecek, ben buna razı değilim.
A) Makâlât B) Garibnâme
Tahir, vezir oğlu; benim kızım padişahlara layıktır. Bir ilaç ile
C) Mantıku’t-Tayr D) Dânişmendnâme
padişahı Tahir’den soğut...” dedi. Padişah, sihirbazın hazırla-
dığı şerbeti içince Tahir’den soğudu ve onu saraydan kovdu. E) Atebetü’l-Hakâyık
Tahir ile Zühre birbirinden ayrılınca gece gündüz ağlaştılar.
Zühre’nin aşkından deliye dönen Tahir, eline sazını alıp bağ-
lara ve bahçelere gidip türküler söylemeye başladı:
2019 AYT
“Yârden ayrılmaklığım figândır
5. ...
Dîdelerim pürnem, kaddim kemândır
Yine günlerden bir gün Ay Kağan’ın gözü parladı. Doğum
Tan etmeyin dostlar âh u zârıma
sancıları başladı ve bir erkek çocuğu oldu. Bu çocuğun yüzü
Dostu görmeyeli hayli zamandır” gök, ağzı ateş gibi kızıl, gözleri ela, saçları ve kaşları kara
idi. Perilerden daha güzeldi. Bu çocuk anasının göğsünden
diyerek gönlünü avutmaya çalışıyordu. Bazen de aklına gelen ilk sütü emdi ve bir daha emmedi. Çiğ et ve çorba istedi. Dile
türküleri yazıyor ve geçtiği yerlerde bırakıp gidiyordu. Bu şiirler gelmeye başladı. Kırk gün sonra büyüdü, yürüdü ve oynadı.
başkalarının eline geçince aşkları bütün şehre yayıldı. Yaşlı ka- Ayağı öküz ayağı gibi, beli kurt beli gibi...
dınlar bu şiirlerden bazılarını Zühre’ye de götürüyorlardı.
...
Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle- Oğuz Kağan Destanı’ndan alınan bu metinle ilgili aşağı-
nemez? dakilerden hangisi söylenemez?

A) Bir halk hikâyesinden alınmıştır. A) Kahramanı ruhsal derinlikleriyle tasvir edilmiştir.
B) Mensur ve manzum parçalar içerir. B) Gerçek ve hayalî unsurlar bir arada verilmiştir.
C) Ait olduğu dönemin dil özelliklerini yansıtır. C) Tasvirlerde tabiat unsurlarına başvurulmuştur.

D) Nesil çatışması üzerine kurulmuştur. D) Zamanla ilgili unsurlar gerçeküstüdür.
E) Olağanüstü ögeye yer verilmiştir. E) Kahramanı olağanüstü özellikler taşımaktadır.

105