Page 100 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 10 49

3.ÜNİTE > Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları Kazanım 10.3.1.3. Ekosistemde madde ve enerji akışını analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Verileri Toplama, İşleme, Yorumlama ve Sonuç Çıkarma Becerisi

Etkinlik İsmi EKOBÜTÇE 25 dk
Amaçları Ekosistemde enerji akışını analiz edebilmek. Bireysel

1. Yönerge Aşağıdaki metni ve görselleri inceleyiniz.
Karasal bir ekosistemde çoğunluğunu bitkilerin oluşturduğu üreticilerin güneş enerjisini organik bileşik-
ler içinde depolanmış hâldeki kimyasal enerjiye dönüştürmesine brüt (toplam) birincil üretim (GPP)
denir. Metrekare başına üretilen enerji (kJ/m ) olarak ölçülür. Üreticiler canlı kalmak, büyümek ve üre-
2
mek için dokularında depo ettikleri bu kimyasal enerjinin bir kısmını kendi solunum faaliyetlerinde
kullanır. Net birincil üretim (NPP) ise üreticilerin fotosentezle ürettiği ve daha sonra dokularında depo
ettiği kimyasal enerjiden solunum ile harcadığı enerjiyi çıkarınca elde kalan toplam enerjidir. Diğer bir
deyişle birim zamanda birim alan başına ekosisteme eklenen bitki biyokütlesi olarak ifade edilebilir. Net
birincil üretimi ölçmek önemlidir çünkü ekosistemdeki tüketicilerin kullanabileceği mevcut potansiyel
enerji veya ekosisteme ne kadar biyokütle desteği sağlandığı gösterilir. Genel olarak net birincil üretken-
lik değeri ne kadar yüksek ise ekosisteme giren biyokütle o kadar fazladır. Ekosistemlerde ikincil üretim
de üreticiden tüketiciye doğru her beslenme basamağında (trofik düzeyde) üretilen biyokütle miktarıdır.

B r öncek basamaktan
aktarılan enerj
100

Isı olarak Çürükçüller ç n
enerj kaybı 65 TROFİK DÜZEY 10 enerj kaybı

25
B r sonrak basamağa
aktarılacak enerj
Şekil 1: Trofik düzeyler arasında aktarılan enerji
Bir ekosistemde her bir trofik düzeyden diğer trofik düzeylere aktarılan enerji, yukarıdaki şekilde görül-
düğü gibi o düzeye giren enerjiden daha azdır.
G. Tyler Miller ve Scott E. Spoolman, Enviromental Science, (15. Baskı) (Kitabın 48-50. sayfalarından çevrilmiş ve düzenlenmiştir.)

B tk üzer ne dü en
güne ı ığı
7.000.000 kJ/m /yıl
2
Not: ek l üzer ndek sayılar
(kJ/m /yıl) B tk ler tarafından
2
enerj y tems l ed yor. soğrulan ı ık
1.700.000
Üreticiler
87.400
50.450
a
7.800 Birincil Tüketici 4.600 22.950
Metabol k akt v teden kaynaklanan ısı 1.330 Üçüncül Tüketici c b Atık 19.300
1.600

İkincil Tüketici
90
55
ç

19.200 Ayrıştırıcılar
Şekil 2: Bir ekosistemdeki enerji akışını gösteren örnek diyagram

99