Page 101 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 101
49 BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
2. Yönerge Etkinlikteki metin ve görsellerden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
1. Bu ekosistem örneğinde güneş enerjisinin yüzde kaçı bitkiler tarafından kullanılmaktadır? Diğer bir
deyişle brüt birincil üretenlik verimi ne kadardır? Geriye kalan enerjiye ne olmaktadır?
Yönerge Aşağıdaki metni okuduktan sonra soruları cevaplayınız.
2. Bitki tarafından soğurulan enerjinin yüzde kaçı üretici yapısındaki enerjiye (net birincil üretkenlik Balon balıklarının yaşam alanları, Atlas, Hint ve Pasifik Okyanusu’dur. Süveyş Kanalı aracılığıyla sula-
verimi) dönüştürülmüştür? Ne kadarlık enerji üretici tarafından kullanılmamıştır? rımıza gelerek yayılmışlardır. İstilacı; olarak adlandırılan Lagocephalus sceleratus türünün büyüme
özelliklerinin ve yayılışının incelenmesi çok önemlidir. Etçil bir balıktır. Akdeniz’de hızlı bir şekilde
yayılması, değişik bölgelerde gözlenmesi ve çevresel koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlamasıyla be-
sin zincirinin alt trofik basamaklarını tehdit etmektedir.
3. Üreticiler üzerinden beslenen birincil tüketicilere (şekildeki kutucuk içerisinde “a” ile gösterilen kı- Balon balıkları, dokularında yüksek miktarda tetradoksin içerir. Tetradoksin, felç edici en güçlü zehir-
sım) ne kadar enerji aktarılmıştır? Diğer bir deyişle ikincil üretim ne kadar olmuştur? lerden biridir. Bu balıkları tüketen balıkların yenilmesi, birçok insanda ölüme neden olmuştur. Balon
balıklarının özellikle karaciğer ve bağırsaklarında bu zehrin yoğunluğu daha fazladır. Su kirliliğinin
artmasıyla tetradoksin, çeşitli bakteriler tarafından da üretilmekte ve bunlar besin zincirine bir şekilde
katılmaktadır. Tetrodotoksinin değişik canlı gruplarında da (balık, semender, yengeç, kurbağa, de-
nizyıldızı gibi) gözlendiği bilinmektedir. Balon balıklarının tetradoksin bulunduran organizmalardan
4. Şekilde b, c, ç kutucuklarıyla gösterilen bölümlerde enerji kayıpları ne kadar olmuştur? tamamen izole edilen bir ortama konulduğunda toksik olmadığı rapor edilmiştir.
Balon balıkları, ekonomik açıdan önemli olmayan bir türdür. Ancak kuvvetli çene yapısı ve dişleriyle
balıkçı ağlarına takılan balıklara saldırarak büyük zarar vermektedir. Balon balıkları; ekosistemde en
yüksek trofik düzeyde olması ve içerdiği tetradoksin sebebiyle diğer canlılar tarafından avlanamamak-
ta, bu nedenle sayıları günden güne artmaktadır. İçerdiği tetradoksinin; moleküler yapısı incelenmek-
5. Atık içerisinde toplam ne kadar enerji bulunmaktadır? te, ilaç sanayide kullanılabileceği ile ilgili araştırmalar devam etmektedir. Ayrıca ekonomik öneme
sahip olan türleri ve bunların yumurtalarını aşırı tüketmesiyle de biyolojik çeşitliliği tehdit etmektedir.
6. Bu ekosistemde metabolik aktivite sonucu ne kadarlık enerji kaybı vardır? Balon balığı
Çupra
7. Bazı koşullarda atıklar, çürükçül faaliyetlerinin az olduğu durumlarda birikebilir. Eğer bir ekosis-
temde hiç çürükçül faaliyeti olmazsa bu durumun ekosistemdeki enerji akışına etkisi nasıl olur?
Cevabınızı görseldeki enerji akış bilgilerini kullanarak açıklayınız.
Omurgasızlar
8. Bir ekosistemde beslenme basamakları (trofik düzey) sayısı üç veya dördü geçmez. Bunun nedenini Zooplanktonlar
görseldeki enerji aktarım şemasını kullanarak açıklayınız. Balon balığı
Bakter ler
F toplanktonlar
Görsel: Balon balığı örnek besin piramidi
100
Hazırlayan: Tüzün ARIK BIYIKLI
