Page 106 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 10 52

3.ÜNİTE > Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları Kazanım 10.3.1.3. Ekosistemde madde ve enerji akışını analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi ENERJİNİN YOLU 30 dk

Amaçları Ekosistemde madde ve enerji akışını kavrayabilmek. Bireysel
Yönerge Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

Bir canlı diğer bir canlıyı besin olarak tüketebilir. Böylece tükettiği canlıdan enerji almış olur.
Tırtıl domates bitkisinin yapraklarını yediği zaman, bitki tarafından tutulan güneş enerjisinin
çok az bir kısmını kendi bünyesine katabilir. Enerjinin bir kısmı; bitki tarafından gelişme ve
hayatını devam ettirme amacıyla kullanılır, çoğu ise bu işlemler sırasında ısı olarak kaybolur.
Enerjinin bir kısmı, tırtılın sindiremeyeceği selüloz gibi moleküllerdeki kimyasal bağlarda
saklı kalır. Böylece ilk beslenme seviyesinde yakalanan enerjinin sadece küçük bir kısmı, ikin-
ci beslenme seviyesindeki organizma için kullanılabilir. Tırtıl tarafından tüketilen enerji, kıs-
men hareket ve ağız parçalarının çalışmasını sağlamak için kullanılır. Bir kısmı sindirilemez
dış iskelet oluşturmak için harcanır ve çoğu ısı olarak çevreye yayılır. Bütün bu enerji, üçüncü
besin seviyesindeki ötücü kuş için tırtılı yediği zaman kullanılamaz olur. Kuş enerjiyi vücut
ısısı olarak kaybeder, daha çoğunu uçarken kullanır ve büyük bir kısmı da sindirilemeyen
tüyler, gaga ve kemiklerde yapı maddesi olarak kalır. Bütün bu enerji, onu yakalayan yılan için
artık çok fazla kullanılamaz duruma gelmiştir. Beslenme seviyeleri arasındaki bu enerji trans-
feri “%10 kuralı” olarak adlandırılır. Tabanda en yüksek enerjiyi gösteren ve yukarı seviyelere
çıkıldıkça devamlı bir azalma gösteren enerji piramidi, beslenme seviyeleri arasındaki enerji
aktarım oranını göstermektedir.

1. Yukarıdaki metinde geçen canlıları kullanarak bir besin zinciri oluşturunuz. Besin zincirinin ilk ba-
samağını oluşturan canlıların toplam ağırlığı 1000 ton geliyorsa son basamağını oluşturan canlıların
toplam ağırlığının ne kadar olmasını beklersiniz? Enerji aktarım oranını dikkate alarak cevaplayınız.

105