Page 170 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 10

CEVAP ANAHTARLARI
alan mangrov bitki örtüsü, kasırga ve tsunami gibi doğal afetlere Etkinlik No: 69 - Leopar Fokları
karşı bir kalkan görevi görür. Mangrovlar, kıyı şeridi erozyonunu
kontrol etmede de önemli bir rol oynar. Bitki örtüsü iklimi hem 1. Canlılar yaşadıkları ekosistemin doğal ortamından etkilenir. Do-
mikro hem de makro düzeyde etkiler. Biyolojik olarak çeşitli or- ğal çevrede meydana gelen değişimler canlılar üzerinde etkilidir.
manlar, su buharını geri dönüştürerek yağış miktarını korur. Çünkü canlılar arası etkileşim, canlının yaşadığı ortamdaki abi-
yotik faktörlerin dengeli olmasına bağlıdır. Örneğin küresel iklim
Etkinlik No: 68 - Biraz Sessizlik, Caretta caretta’lar Yumurtluyor değişikliği sonucu suların ısınması, buzulların erimesine ve o böl-
1. Dişi Caretta caretta’lar bir seferde yüzden fazla yumurtayı açtık- gede yaşayan canlıların habitatının değişimine neden olmuştur.
ları yuvalara bırakabilirler. Fakat bu süreçte birçok olumsuzluklar 2. "Antarktika’da yaşayan leopar foklarının neslinin tükenmesinde
ile karşı karşıya kalabilirler. Bu olumsuzluklar nedeniyle Caretta her bireyin rolü vardır." hipotezine katılıyorum. Çünkü dünya
caretta’ların üreme dönemlerinde kontrol altına alınmalari gere- ekosistemi bir bütündür. Ekolojik ayak izinin artması, çevre kirli-
kir. Üreme döneminde Caretta caretta’ları bekleyen olumsuzluk- liği gibi unsurlar küresel iklim değişikliklerine ve küresel ısınma-
lar aşağida sıralanmıştır. ya neden olmaktadır. Küresel ısınma sonucu kutuplarda yaşayan
Caretta caretta’lar birden fazla yuva açmak yerine yüzden fazla canlıların habitatı bozulmaktadır. Dünya üzerinde yaşayan her
yumurtayı tek bir yuvaya bırakmayı tercih ederler. canlının bu konuda rolü vardır. Birey olarak çevreye saygılı ol-
Yumurtalar sahildeki köpek, tilki, kum yengeçleri vb. avcılar tara- mak, kaynakları bilinçli tüketmek, çevre kirliliğinin önlem almak
fından tehdit altındadırlar. Ayrıca bazı kuşlarda toprağı eşeleye- gibi kişisel tedbirler ekolojik ayak izini ve küresel iklim değişim-
rek yumurtalara zarar verebilirler. lerini olumlu etkileyecektir. Yenilenemez enerji kaynaklarının
Caretta caretta’lar sesden çok etkilenen hayvanlar oldukları için kullanılması, bilinçsiz tüketim alışkanlıkları gibi faktörler ise
hiç yuva yapmadan da tekrar denize geri dönebilirler. olumsuz etkileyecektir.
Yuvadan sağlam çıkmayı başaran yavrular, sahilinin gerisinden 3. Leopar fokları kutupların en büyük yırtıcı hayvanlarındandır. Hayat-
yansıyan ışıklara aldanıp deniz yerine karaya sürüklenebilirler. ta kalabilmek için, buzun alt kısmında yetişen küçük alglere ihtiyaç
Denize ulaşmayı başaran kaplumbağaların yumurta bırakacak duyarlar. Bu algler, birçok canlı için besin zincirinin başında olduk-
olgunluğa ulaşmaları için en az 20 yılın geçmesi gerekmektedir. larından trofik düzeyin ilk basamağında meydana gelen olumsuz bir
2. Yuvadan çıkan yavru Caretta caretta’ların denize ulaşmaları için değişiklik sırasıyla üst basamakları daha fazla etkileyecektir.
ay ışığı ve deniz parıltısı gereklidir. Bu nedenle Caretta caretta’ları 4. Leopar foklarının besin zincirinde daha alt trofik düzeylerdeki
gözlemlemek için en uygun saat aralıklari sabah 05.00 ile 08.00, canlılara oranla küresel iklim değişikliğinden daha fazla etkile-
akşam ise 22.00 ile 02.00 arasında olabilir. nir. Çünkü üst trofik düzeylere çıkıldıkça besin kaynakları azalır.
3. Caretta caretta’ları korumak için hazırlanacak broşürlere yazıla- Küresel değişim, besin kaynaklarının giderek azalmasına neden
bilecekler aşağıda sıralanmıştır: olur. Oysa trofik düzeyin üstünde yer alan canlıların besin ve
Geceleyin sahillerde kamp kurmayın, ateş yakmayın. enerji ihtiyacı daha fazladır. Leopar fokları yırtıcı canlılar oldu-
Denizlere plastik poşet ve şişe atmayın. ğundan bulunduğu ekosistemde trofik düzeyin en üst basamak-
Sahilde gördüğünüz yavru Caretta caretta’ları eve götürmeyin. larındadır. Bu canlıların örneğin küçük balıklara göre daha fazla
Kumsaldan itibaren sürat tekneleri ile fazla hız yapmayın. etkilenmesinin sebebi bu şekilde açıklanabilir.
Yuva yapan Caretta caretta gördüğünüzde ses yapmayın ve ora- 5. Leopar foklarının soyu tamamen tükenmiş olsaydı bulunduğu böl-
dan uzaklaşın. gedeki ekosistemde besin olarak tükettiği canlıların sayısı artacak ve
4. İklim değişikliği nedeniyle sıcaklıkların ortalama 1,5 ve 2 °C art- onların avları azalacaktı. Sonuçta ekosistemdeki denge bozulacaktı.
ması beklenmektedir. Caretta caretta’ların cinsiyetini sıcaklık be-
lirler. Yuva derinlikleri 30 °C’in altında ise erkek, 30 °C’in üstün- Etkinlik No: 70 - Flamingo
de ise dişi bireyler oluşur. Sıcaklık artışı popülasyondaki erkek ve 1. Metinde flamingoların durgun, tuzlu ve sodalı sulara sahip göl,
dişi dağılımını değiştirebilir ve erkek birey sayısının azalmasına tuz gölü ve lagünlerde yaşadığı söylenmiştir. Ülkemizde bu özel-
neden olabilir. Diğer taraftan Caretta caretta’lar normal yumurt- liklere sahip sulak alanlardan bazıları şu şekildedir:
lama zamanlarından önce Türkiye’deki sahillere ulaşabilirler. Bu Acıgöl, İzmir Kuş Cenneti (Gediz Deltası), Tuz Gölü vb. flamin-
tarihlerde tatilcilerin sahilde olmayışı Caretta caretta’ların rahat goların yaşayabileceği yerlerdir.
bir şekilde yumurtlayabilmeleri için bir fırsat olabilir. 2. Olası cevap: Görsel bir şölen yaratan flamingo sürüleri; sahip
5. Caretta caretta yuvalarını sahildeki predatörlerden korumak için olduğu birbirinden güzel ve farklı renklerle fotoğrafçıların, tu-
öncelikle yuva yerlerinin tespit edilmesi gerekir. Kurulacak bir ristlerin, kuş gözlemcilerinin ve sanatçıların ilgisini çekebilir.
araştırma ekibi ile üreme dönemlerinde dişi Caretta caretta’ların Dolayısıyla turizm endüstrisinin artmasına katkıda bulunabilir.
sahile çıkma aralıkları ve yuva yaptıkları yerler rahatlıkla tespit Başka bir örnekte ülkemizde Fethiye`de bulunan Kelebekler Va-
edilebilir. Yuvalar tespit edildikten sonra yuvanın etrafına dikenli disi'ndeki kelebekleri görmek amacıyla, burayı tatil sezonu bo-
tellerden kafes yapılabilir ve bu kafesler kamera takip sistemi ile yunca günübirlik olarak 15.000 turistin ziyaret ettiği bildirilmek-
24 saat gözlemlenebilir. tedir. Biyolojik çeşitlilik ve doğal güzellikler bakımından dünyada
6. Caretta caretta’lar sadece yumurta bırakmak için tercih ettikleri eşsiz bir yere sahip ülkemiz, ekoturizmde büyük potansiyel arz
sahillerde tehlike altında değildirler. Caretta caretta’lar yaşamları etmektedir. Ülkemizin sahip olduğu doğal güzellikler ve biyolojik
boyunca beslenme, kışlama dönemleri için okyanus içerisinde ki- zenginlikler, yurt içi ve dışında yeterince tanıtılmalı ve ekoturizm
lometrelerce yol alırlar ve her gittikleri yerlerde onları tehlikeler geliştirilmelidir.
beklemektedir. Bu nedenle Caretta caretta’ların göç ettikleri ülke- 3. Flamingoların renklerinin oluşmasında ve korunmasında yedik-
lerin bilinmesi, kayıt altına alınması ve o bölgelerin habitatlarının leri karotence zengin tuzlu su karidesi ve mavi-yeşil algler (alfa ve
korunması çok önemlidir. beta karoten) ismini alan su yosunlarının içerdiği kantaksantin
7. Caretta caretta’ların azalması sonucunda su yosunları, deniz pigmenti etkili olur. Flamingolar renklerinden dolayı Anadolu’da
anası ve yumuşakçaların sayısı artar. Köpek balıklarının ise sayı- allı turna olarak adlandırılmıştır.
sı azalır. Besin zincirindeki bu bozulma domino etkisi gibi diğer 4. Olası cevap: Biyolojik çeşitlilik, sürdürülebilir kalkınmanın
canlıları da etkiler. sağlanmasına yardımcı olur. Biyolojik çeşitliliği oluşturan bitki
ve hayvan türleri tarım, eczacılık, tıp, hayvancılık, ormancılık,
balıkçılık ve sanayi alanlarında, temiz su ve hava sağlanmasında
kullanılırlar. Biyolojik çeşitliliği oluşturan bitki ve hayvan türle-

169