Page 169 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
7. Olası cevap: Ötrofikasyon oluşmasını isteyen grup, akvaryuma Etkinlik No: 66 - Avlan Gölüne Ne Oldu?
tarım gübresi ilave edip akvaryumun hava motorunu çalıştır-
maz. Akvaryumun ışık kaynağını arttırır. Ötrofikasyon oluşma- 1. bitki → parazit canlı → su kuşları → yırtıcı kuşlar
masını isteyen grup ise hava motorunun sürekli çalışmasını sağ- 2. Avlan Gölü’nün kurutulması zamanla bölgede nem oranını dü-
lar. Akvaryuma cam yüzeyde oluşan algleri (yosunları)tüketen şürmüştür. Yıl içinde gözlenen maksimum sıcaklık değerleri art-
vatoz balıkları koyar. Alglerin çoğalmasını engellemek için suyu mış, minimum sıcaklık değerleri ise azalmıştır. Bunun sonucu
sürekli değiştirir. olarak iklim karasal iklim hâline gelmiştir.
Etkinlik No: 64 - Eko - Ev 3. Avlan Gölü’nün kurutulması, bölgedeki iklimsel özellikleri de-
ğiştirince ekosistem de değişmiştir. Gölün kurutulması; sulama
1. Olası cevap: Eko-evimi tasarlarken güneş enerjisinden faydalan- sularının derine çekilmesine, elma ağaçlarının kurumasına ve
mayı seçtim çünkü güneş panelleri sayesinde güneş ışığı toplanarak bölgeye gelen su kuşlarının artık gelmemesine neden olmuştur.
enerjiye dönüştürülür. Bu enerjiyi ısı, ışık ve elektrik elde etmek Su kuşları azalınca bunların besini olan parazit canlıların sayısı
için kullanabildim. Üretilen enerjinin fazlası depolanabildiği için artmış ve bunlar diğer ağaçlara zarar vermiştir.
güneş ışığı olmadığında depolanan bu enerjiyi kullanabildim. 4. Grafikteki verilere göre gerek toprak yüzeyi sıcaklığı gerekse yıllık
Rüzgâr enerjisi ise kullanmayı seçtiğim diğer bir yenilenebilir ortalama sıcaklık, gölün kurutulmasından sonra artış göstermiş-
enerji kaynağı oldu. Hava akımlarının sıcaklık farkları sonucu tir. Bu durum yeraltı sularının azalmasıyla ve daha derine çekil-
oluşan rüzgâr, türbinde bulunan pervaneyi çevirecek kuvveti sağ- mesiyle sonuçlanmıştır.
layarak hareket enerjisi sağlar. Hareket enerjisi ise jeneratör yar-
dımıyla elektrik enerjisine dönüştürülür. Bu sayede tasarladığım 5. Sıtma bataklık alanlarda çoğalan sivrisineklerle bulaşan bir hasta-
eko-ev için elektrik üretme sorununu çözmüş oldum vb. lıktır. Sıtmayı taşıyan sivrisineklerin avcısı olan canlılarla biyolo-
2. Olası cevap: Tasarladığım eko-ev, kullandığı yenilenebilir ener- jik mücadele yapılabilirdi. Göl çevresinde bulunan sivrisineklerin
yetişme alanı olan bataklıklar kurutulabilirdi.
ji kaynakları sayesinde zehirli gazların çevreye salınımını önler.
Atmosferdeki zehirli gazları, yeşil çatı uygulamaları sayesinde 6. Burdur Göl’ü ve Konya Ereğli’deki Akgöl sazlığı gibi alanlar da
absorbe ederek sera gazlarının oluşumuna engel olur. Küresel Avlan Gölü’ne benzer şekilde doğal yapısı bozulan göl ekosis-
ısınma, buzulların erimesi, iklim değişiklikleri gibi sorunların temlerine birer örnektir. Bozulan ekosistemlerde biyoçeşitliliğin
çözümüne katkıda bulunur. Atıkların geri dönüştürülür şekilde yeniden eski hâline gelmesi oldukça uzun zaman alabilir. Çoğun-
kullanılmasını sağladığı için atık sorununu ortadan kaldırır. lukla da eski hâline tam anlamıyla dönüşüm gerçekleşmez.
Etkinlik No: 65 - Biyoçeşitlilik ve Turnalar Etkinlik No: 67 - Amazon Yağmur Ormanları
v b.
1. Uzun, ince ve düz gagaları çamuru ve sığ suları eşelemeye yarar. 1. Amazon ormanları tahrip edilirse biyolojik çeşitlilik azalır. Biyo-
Bu sayede sulak alanlarda kolayca besinlerini temin ederler. Uzun lojik çeşitliliğin doğal ortamdaki rolü ise ekolojik dengeyle açık-
boyunları sayesinde sulak alanlardaki uzun otlar arasından avla- lanabilir. Ekosistemdeki bitkiler ve hayvanlar, besin zinciri ve be-
rının yerlerini kolayca belirlerler ve böylece derin sularda besin sin ağı yoluyla birbirine bağlıdır. Ekosistemdeki bir türün kaybı,
aramaları kolaylaşır. Uzun bacakları ve geniş ayakları, çamurda ve diğer türlerin hayatta kalmasını etkiler. Ayrıca biyolojik çeşitlilik,
uzun otlar arasında kaymadan yürümesini sağlar. besin geri dönüşümünde önemli rol oynar. Mikroorganizmalar
2. Turna, sulak alanın besin ağında önemli bir tür olduğundan ve topraktaki ölü bitki parçalarını ve hayvanları parçalayarak besi-
nin toprağa dönüşünü kolaylaştırır.
besin piramidinde üst sırada yer aldığından şemsiye türü olarak
adlandırılır ve sağlıklı bir ekosistemin göstergesi kabul edilir. 2. Çeşitli bitki türlerini içeren Amazon ormanları, grafiğe göre en
Aynı zamanda bayrak türü olarak da ilan edilebilir. İnsanların ilgi fazla 2004 yılında tahrip edilmiştir. Ormanlar, küresel ısınmaya
duyduğu bir türdür. neden olan ve sera gazı çeşitlerinden birisi olan karbondioksiti
3. Turnaların nerede yaşadığını, neyle beslendiğini ve türü tehdit özümleyerek fotosentez yapar. Böylece karbondioksit miktarı
azalmış olur. Orman ekosistemi küresel ısınmanın azaltılmasına
eden etkenleri bilmek, turnaların korunması için ilgili kurumlara yardımcı olur. Ama 2004 de çok fazla ağaç, kesim ve seyreltilme
ne gibi tedbirler almaları gerektiği konusunda bilgi sağlar. gibi nedenlerle yok edildiğinden bu işlevini yerine getirememiştir
4. Küresel iklim değişiklikleri sulak alanların kurumasına ve kimya- ve küresel ısınma kaçınılmaz olarak gerçekleşmiştir.
sal gübre kullanımı da bu alanların kirlenmesine yol açar. Kuru- 3. Amazon yağmur ormanlarına zarar vermemek için doğal bitki
ma ve kirlenme nedeniyle çevre dengesi bozulur. Turnalar, şem- örtüsü korunmalı, bu alanlar turizme kontrollü açılmalı, bitkile-
siye türü oldukları için o habitattaki diğer canlılar da etkilenir. rin envanteri çıkarılmalıdır. Ormana zarar verenler hakkında ya-
5. Altyapı ve turizm yatırımları; sulak alanlardan ve onları besleyen sal işlemler yapılmalıdır. Çevre kirliliği önlenmelidir. Bu konuda
akarsu yataklarından kum ve çakıl alınması, kontrolsüz saz kesi- bireysel olarak sorumluluklarımız yerine getirilmelidir.
mi, sazlığın yakılması, sulak alanın planlı kurutularak otel vb. ya- 4. 2009 yılında yıllık orman tahribatı, yaklaşık 5000 kilometrekare
pılar için alan açılması gibi nedenlerle habitatların bozulmasına iken 2019 yılında bu miktar ikiye katlanmış ve 10.000 kilomet-
yol açabilir. Habitat bozulmaları da biyoçeşitliliği etkiler. rekareye ulaşmıştır. Bu durumda sadece ağaçlar yok olmamış
6. Turnalar, sulak alan ve çayırlarda böcekler ve bitki tohumlarıyla bitkilere bağlı olarak tüm habitat zarar görmüştür. Sonuç olarak
beslenir. Turnalar bulunduğu ekosistem içerisinde böcek popü- flora ve fauna etkilendiği için biyolojik çeşitlilik de 2009 yılına
lasyonunun dengelenmesini sağlar. Bitki tohumlarıyla beslendiği göre yaklaşık iki kat zarar görmüştür.
için de tohumların uzak mesafelere taşınmasına yardımcı olur. 5. Biyoçeşitlilik, toprak oluşumunda ve toprağın korunmasında
Turnalar azaldığında hem ekosistemin dengesi bozulur hem de önemli rol oynar. Bitki örtüsü toprak yapısını iyileştirir, topra-
biyoçeşitlilik kaybı gerçekleşir. Biyoçeşitliliğin ekonomik değeri ğın su tutma kapasitesini arttırır. Biyoçeşitlilik, su kaynaklarının
vardır. Turnaların üreme zamanındaki ilginç davranışlarını göz- korunmasında da önemli bir rol oynar. Su havzasındaki doğal
lemlemek için turizm sektörü canlanır. Eğer turna sayısı azalırsa bitki örtüsü, hidrolojik döngülerin korunmasına, su akışının
turizm faaliyetleri ve dolaylı olarak da ekonomik kazanç azalır. düzenlenmesine ve dengelenmesine yardımcı olur. Böylece sel
ve kuraklık gibi doğal afetlere karşı tampon görevi görür. Bitki
örtüsü, suyun toprağa sızmasını kolaylaştırarak yer altı suyu tab-
lasının korunmasına yardımcı olur. Ormansızlaşma, yeraltı suyu
tabakasının azalmasının başlıca nedenidir. Kıyı bölgelerinde yer

168