Page 129 - COĞRAFYA 10. SINIF BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

COĞRAFYA 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 28 2. Ülkemizin her bölgesinde endemik bitki türlerine rastlamak
mümkündür. Fakat yükseltinin az olduğu ve insan yerleşimi
Yönerge için çok tercih edilen bölgelerde bitki örtüsünün tahrip edilme-
1. İki görsel arasında bitki örtüsünün yoğunluğu farkı göze çarp- sine bağlı olarak bitki çeşitliliği azalmıştır. Yine bu bölgelerde
maktadır. Bitki örtüsünün yoğun veya cılız olmasına neden yağış ve nem şartlarının bitki örtüsünün kendini yenilemesine
olan faktörlerin başında yağış miktarı gelmektedir. Grafiklerde izin vermemesi endemik bitkilerin İç Anadolu ve Güney Doğu
ekvatoral bölge ve çöl iklimini ayıran en temel faktör ise yağış Anadolu Bölgesi'nde daha az olmasının sebeplerindendir.
oranları arasındaki farktır.
2. Bir yerde bitkinin yetişebilmesi, bitki örtüsünün gür veya sey- 3. Biyolojik çeşitliğin sürdürülebilir kullanımı, bir yandan bugün-
rek olması, bitki çeşitliliğini belirleyen unsurlar iklim eleman- kü kuşakların gereksinimlerini karşılarken bölgeler arasındaki
larıdır (Sıcaklık, yağış, nem, güneşlenme süresi, rüzgâr). Dün- eşitliğin gözetilmesi, diğer yandan da gelecek kuşakların hakla-
yada görülen farklı iklim tiplerinin her birinin şartlarına uyum rının güvence altına alınmış olmasını içermektedir. Bu bağlam-
sağlamış bitki topluluğu farklı olduğundan her iklim tipinin da bu özel bitkilerin korunması için aşırı ve kontrolsüz kulla-
kendi özelliklerine uyum sağlayan bir bitki topluluğu vardır. nımının önlenmesi, bulundukları bölgelerin tarım ve yerleşim
alanına çevrilmemesi ve tohum bankalarının oluşturularak
3. Bitkinin yetişebilmesi için gerekli olan bir ortalama sıcaklık de- tohumların çimlenme şartlarının belirlenmesi, tohumlardan
ğeri ve köklerinin tutunabileceği bir toprak örtüsü gerekmekte- çoğaltımının yapılması gerekmektedir.
dir. Kutup bölgelerinde sıcaklığın düşük olması ve daimi örtü-
nün buzullar olması bitki örtüsünün gelişmesini engellemiştir.

Etkinlik No.: 31
Yönerge
Etkinlik No.: 29
1. 1. Gün: Trabzon-Gümüşhane yolculuğunda bitki örtüsü göz-
Yönerge lemleri yapılır.
1. Ekvator'dan kutuplara gittikçe ve bir dağ yamacında yüksek- Siz: Bir yerde orman örtüsünün oluşması ve varlığını devam
lere çıktıkça sıcaklıklar düşer. Yağış şartları değişir. Bitkilerde ettirmesi için gereken unsurların başında nem ve yağış dengesi
sıcaklık ve yağış isteklerine göre kuşaklar oluşturur. Her iki gelmektedir. Kıyılarda havaya nem sağlayacak kaynağın varlığı
sıralanışta da sıcaklık ve yağış isteği yüksek olan geniş yaprak- bu alanların orman örtüsünü destekler. Ülkemizde İç bölgelere
lı türler, karma ormanlar ve daha düşük sıcaklık ve yağışlara gittikçe dağların uzanışından kaynaklı deniz etkisinin hissedile-
dayanabilen iğne yapraklı türler şeklinde bir gidiş vardır. Ku- memesi bu alanların orman bakımından fakir olmasına neden
tuplara yakın bölgelerde ve yüksek dağlık alanlarda ise düşük olmaktadır. Bunun yanında iç bölgelere gittikçe ortalama sıcak-
sıcaklıklara bağlı olarak sırasıyla ağaç yetişmeyen alanlar ve lığın değişimi de bitki türlerinin değişimine neden olmuştur.
bitki yetişmeyen buzullar bulunur. Siz: Kelkit Vadisi, Kuzey Anadolu Dağları'nın kuzey rüzgârla-
2. Bitki örtüsünün gür veya seyrek olmasını belirleyen faktör rından koruduğu, Yeşilırmak Vadisi sayesinde deniz etkisinin
yağış olduğu için ve dağ yamaçlarında yükseltiye bağlı oluşan sokulabildiği bir alandır. Vadinin görülen mikroklima alan bu
orografik yağışların etkisi ile daha gür bir bitki örtüsü bulunur. bölgede ılıman iklim şartlarına uyum sağlayan bitkilerin yetiş-
mesine imkan sunmuştur.
3. Yükselti arttıkça ince unsurlu topraklar yer çekiminin etkisi Siz: Geçmiş jeolojik dönemlerde yaşanan ılıman şartlardan do-
ile yüzey boyunca aşağılara taşınır. Bitki örtüsünün gelişimini layı Akdeniz iklimine ait bitkilerin, Anadolu’da yetişme alanları
etkileyen diğer unsurlar dışında bitkinin tutunacağı toprak ör- kuzey bölgelere doğru genişlemiştir. Günümüzde iklim şartları
tüsünün de olmayışı bitki yetişmesini engeller. değişmiş olmasına rağmen, bölgenin yeryüzü şekillerinin sağ-
ladığı avantaj, bu bölgede relikt bitki türlerinin bulunmasını
4. Bir yerde ağaç yetişme sınırını belirleyen faktör sıcaklıktır. mümkün kılar.
Görsellerde gerek kutba yakın bölgeler gerekse dağların yük-
sek yerlerinde yaşanan düşük sıcaklıklar ağaç yetişmesine izin 2. Gün: Kelkit Vadisi-Kayseri arası İç Anadolu’da ekibi boz-
vermez. kır bitki örtüsü karşılar.
Siz: Ülkemizde kısa mesafede iklim değişikliğini sağlayan temel
unsur kısa mesafede değişen yeryüzü şekilleridir. Bu da bitki
örtüsünün çeşitlenmesini sağlar. Fakat İç Anadolu Bölgesi genel
olarak bir plato görünümündedir. Sade bir yeryüzü görüldüğü
Etkinlik No.: 30
ve sade bir iklim yaşandığı için bitki örtüsü de geniş bir alanda
Yönerge aynı görüntüyü verir. Bozkırdır.
1. Endemik bitkiler, bulundukları habitatın özellikleri nedeniyle
sadece o ülkede ya da bölgede yetişen, dünyanın başka bölge- 3. Gün: Kayseri-Mersin arası bitki örtüsünün farklı özellik-
sinde yetişme olasılığı olmayan bitkilerdir. Ülkemiz sahip oldu- ler taşıdığı gözlemlenir.
ğu iklim ve yeryüzü şekilleri özellikleri ile jeolojik zamanlar içe- Siz: Akdeniz Bölgesi’nde bulunduğu enlemden dolayı ortala-
risinde geçirdiği iklimsel değişimlerden dolayı endemik türler ma sıcaklıklar yüksektir. Kuraklık yaz aylarında belirgin olarak
bakımından zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Bu bitkilerden yaşanır. Kızılçam; sıcaklık ve ışık isteği yüksek, nem isteği az,
birçok alanda faydalanılmaktadır. Kozmetik sanayii, ilaç sana- kuraklığa dayanıklı bir türdür. Geniş yapraklı ağaçların nem is-
yii, mobilya ve inşaat sektörü, gıda sektörü gibi. Bunun yanında teği fazla olduğu için bu bölgenin kurak şartlarına uyum sağla-
bu bitkilerin sunduğu görsel güzellik ve mutfaklarımıza kattığı yamazlar. Nem açığına bağlı olarak orman örtüsü ve orman altı
değeri de eklemeliyiz. örtüsü de Kuzey Anadolu Dağları’nın denize bakan yamaçları
kadar gelişememiştir.

128