Page 127 - COĞRAFYA 10. SINIF BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

COĞRAFYA 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
CEV
2. Türkiye'nin sahip olduğu iklim çeşitliliği, yeryüzü şekillerinin
Etkinlik No.: 22
çeşitlilik göstermesi, denizellik-karasallık ve farklı kayaç türle-
1. Yönerge rinin dağılış göstermesi gibi nedenlerden dolayı farklı toprak
tipleri oluşmuştur. Örneğin denizden uzak iç bölgelerde orga-
1. Toprağın oluşumunu etkileyen faktörlerler; iklim, yeryüzü şe- nik madde miktarı az olan bozkır toprakları görülürken yıllık
killeri, biyotik faktörler, ana kaya ve zamandır. Bu faktörler; en- yağış miktarının fazla olduğu dağlık alanların denize bakan ya-
lem, yükselti, jeolojik, jeomorfolojik (yükselti, eğim, bakı, eğim maçlarında humus bakımından zengin, verimli ve koyu renkte
vb.), denizellik ve karasallık gibi nedenlerle Dünya üzerinde olan kahverengi orman toprakları görülür.
farklılaşmaktadır.
3. Topraklar; doğal ortamda bitki ve hayvanlara yaşam alanı
2. Orta kuşaktaki toprak türleri, tropikal kuşak ve kutup kuşağına oluştururken beşerî hayatta ise tarımsal üretim, sanayide ham
göre daha fazladır. Bu durumu etkileyen faktörler, iklim çeşitli- madde ihtiyacının karşılanması, hayvancılık ve ormancılık gibi
liği (sıcak ve soğuk iklimlerin bir arada görülebilmesi) ve iklim birçok faaliyet alanında kullanılır. Toprak çeşitliliğin fazla ol-
elemanlarında yıl içinde görülen değişimlerdir. ması, doğal ortamda biyoçeşitliliği; beşerî hayatta ise toprağa
bağlı yapılan tarım, sanayi, hayvancılık ve ormancılık gibi faali-
3. Topraklar, yoğun bitki örtüsüne sahip olmasına rağmen aşırı yet alanlarındaki ürün çeşitliliğini etkiler.
yıkanma ve canlıların humusu tüketmesi nedeniyle organik
madde bakımından fakirdir. Bu durum, tarımsal verimin düş-
mesine yol açar.
4. Toprakların farklı renkte olmasını ana kayanın özellikleri, top-
raktaki organik madde miktarı, ya ğış rejimi ve bu rejimin yıl
içindeki tutarı, buharlaşma oranı, bitki örtü sünün özellikleri
gibi durumlar etkilemektedir. Farklı renklere sahip olan top- Etkinlik No.: 25
raklar da bu özelliklerinden dolayı farklı şekilde isimlendiril-
miştir. 1. Yönerge
Tarımsal Üretim
2. Yönerge Topraklarımızdan en yaygın şekilde tarımsal faaliyetlerde ya-
1. Kırmızı Akdeniz toprakları (terra rossa) 2. Çernezyom top- rarlanılmaktadır Toprak çeşitliliğin fazla olması yetiştirilen
rakları 3. Vertisoller, 4. Kahverengi orman toprakları 5. Alüvyal tarımsal ürün çeşitliliğini etkilemektedir. Topraklar ile yetiş-
topraklar 6. Tundra toprakları 7. Laterit topraklar 8. Kahverengi tirilebilecek en uygun ürünler arasında doğrudan bir ilişki
ve kestane renkli bozkır topraklar 9. Çöl toprakları 10. Podzollar vardır. Patates, soğan ve şeker pancarı gibi yumrulu bitkiler,
11. Kolüvyal topraklar yumuşak ve kumlu bir özelliğe sahip olan alüvyal ve regosol
topraklarda daha iyi yetişir. Dağların yamaçlarında oluşan ve
su geçirgenliği yüksek olan kumlu, çakıllı kolüvyal topraklar
meyve tarımı açısından oldukça elverişlidir. Rize çevresinde
Etkinlik No.: 23 yıkanmış asitli orman toprakları çay tarımı, Akdeniz ve Ege
Denizi kıyılarında görülen terra rossa toprakları da turunç-
Yönerge gil ve zeytin yetiştiriciliği açısından en uygun yapıyı teşkil
Üst-Zonal Topraklar etmektedir. Tarımsal potansiyelin en yüksek olduğu alüvyal
Soldan sağa-Terra Rossa, Kahverengi Orman Toprakları, Kah- topraklarda mısır, ayçiçeği, yer fıstığı, şeker pancarı, pamuk ve
soya fasulyesi gibi ürünler yetiştirilebilirken bozkır topraklar
verengi ve Kestane Renkli Bozkır Toprakları, Podzollar, Çer- ise tahıl tarımına daha uygundur.
nezyomlar
Sanayide Ham Madde İhtiyacının Karşılanması
Orta-İntrazonal Topraklar Topraklarımız; seramik, porselen, kiremit, tuğla, çimento ve
Yukardan aşağıya-Halomorfik Topraklar, Hidromorfik, Kalsi- çanak çömlek gibi ürünlerin elde edilebilmesi açısından bazı
morfik, sol-Rendzinalar, sağ-Vertisoller sanayi kollarının ham madde ihtiyacını karşılamaktadır. Ör-
neğin magmatik kayaçlar üzerinde gelişen ve kuvars, kaolin,
Alt-Azonal Topraklar feldspat gibi maddeler bakımından zengin olan topraklar,
Soldan sağa-Alüvyal Topraklar, Regosoller, Kolüvyal Topraklar, cam ve seramik yapımında ham madde olarak kullanılmak-
Litosol Topraklar tadır. Benzer şekilde demir, silis ve karbonat bakımından
zengin olan topraklardan da tuğla, kiremit, çimento ve çanak
çömlek yapımında faydalanılmaktadır.
Hayvancılık
Etkinlik No.: 24
Hayvancılıkta önemli bir yer teşkil eden otlaklar, Türkiye
Yönerge topraklarının yaklaşık 1/5’i üzerinde dağılış göstermektedir.
Kısa boylu otların bulunduğu bozkırlarda küçükbaş hayvan-
1. Vertisoller Alüvyal Topraklar cılık, uzun boylu ot topluluklarının yaygın olarak yetiştiği
................................................................ ................................................................ çernezyom alanlarında ise büyükbaş hayvancılık faaliyetleri
Rendzinalar Orman Toprakları ön plandadır. Bununla birlikte özellikle Toros Dağları’ndaki
................................................................ ................................................................
kırmızı Akdeniz toprakları üzerinde gelişen makiliklerde keçi
Terra Rossa Çorak (Tuzlu-Alkali) yetiştiriciliği, orman toprakları üzerinde yetişen dut ağaçları-
................................................................ ................................................................
Topraklar nın yaygın olduğu alanlarda da ipek böcekçiliği yapılmakta-
Bozkır Toprakları
................................................................
................................................................ Dağlık ve Volkanik Arazi dır. Ayrıca iklim ve toprak çeşitliliğine bağlı olarak farklı bitki
Üzerindeki Kumlu-Taşlı türlerinin bulunduğu ülkemizin hemen her yöresinde arıcılık
Çernezyomlar
................................................................ Topraklar faaliyetlerini görmek mümkündür.
126