Page 126 - COĞRAFYA 10. SINIF BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü COĞRAFYA 10

CEVAP ANAHTARLARI
4. Göl kıyısında geleneksel hâle gelen "Nasreddin Hoca Şen- 5. Adalar Denizi kıyılarında iklim özelliklerinin (özellikle sıcak-
likleri" ve temsilî "Gölü Mayalama Festivalleri", göl sularının lık, buharlaşma ve nem oranlarıyla yağışın mevsimlere dağılışı)
tamamen çekilmesine bağlı olarak gelecekte yapılamayabilir elverişli, kıta sahanlığının ge niş, deniz tuzluluk oranının yeterli
veya yapılma sı zorlaşabilir. Bu durum; şenliklere katılmak için düzeyde olması ile çok güçlü akıntıların görülmemesi tuz üreti-
bölgeye gelen ziyaretçi sayısına, bölgenin tanıtımına ve turizm mini olumlu etkilemiştir.
gelirlerinin azalmasına neden olacaktır.
6. Su ürünleri avcılığının Ka radeniz, Marmara Denizi ve boğazlar-
5. Artan beşerî faaliyetlere bağlı olarak özellikle göl tabanında da yoğunlaşmasında deniz suyu sıcaklıklarının uygun olması,
oluşan aşırı kirlilik, göl ekosisteminde tamiri mümkün olma- bu su kaynaklarına dökülen akarsuların ve bu akarsuların taşı-
yan önemli problemlere neden olmaktadır. Bu alanda varlığını dığı plank ton miktarının fazla olması, bu su kaynaklarının ba-
sürdüren canlıların (saz kedileri, flamingo vb. kuş türleri) su ve lıkların göç yolları üzerinde bulunması etkili olmuş tur. Ayrıca
besin bulama dıkları için göç etmesi ya da nesli tükenme tehli- Karadeniz kıyısında diğer ekonomik etkinliklerin sınırlı olması
kesiyle karşı karşıya kalması yaşanan soruna örnek verilebilir. da balıkçılıkla uğraşan aile sayısının artmasını etkilemiştir.
7. Denizlerimizdeki ekonomik potansiyelin değerlendirilmesi-
6. Evet mümkündür. Bu konuda Akşehir Gölü'nü kapsayacak
sulak alan yönetim planının oluş turulması, göldeki su denge- ne yönelik enerji araştırmaları ve üretimi (deniz üstü rüzgâr
sinin düzenlenerek gölün mevcut su kaynaklarıyla beslenme- santral leri, termal enerji dönüşümü vb.), su ürünleri üretim
sinin sağlanması, gölü besleyen sular daki kirliliğin azaltılması, çiftlikleri, deniz, kıyı ve seyir turizmi, deniz biyoteknolojisi gibi
ekosistemdeki biyolojik çeşitliliğin korunarak geliştirilmesi ve birçok sektörde faaliyet yapılabilir.
iyileştirilmesinin sağlanması, su ürünleri potansiyelinin yeni-
den kazanımı, tarımda sürdürüle bilirliğin sağlanması, alterna- 8. Denizlerimizdeki ekonomik potansiyelin değerlendirilmesi-
tif gelir kaynaklarının geliştirilme si, havzadaki su kaynaklarına ne yönelik yürütülen ekonomik faaliyetlerin artırıl ması ve bu
yönelik kullanımın denetim altına alınması, yörede yaşayan kaynaklardan verimli şekilde yararlanılması, ülke ekonomisini
halkın çevre bilincinin artırılması vb. önlemler alınabilir. güçlendirmesinin yanı sıra Türkiye'nin dünyadaki jeostratejik
önemini de artıracaktır.
7. Göldeki su dengesini yeniden sağlamak ve kirliliği mümkün
olan en az seviyeye indirmek bölgedeki biyoçeşitliliği artıra- Etkinlik No.: 21
caktır. Tarımsal faaliyetlerde sürdürülebilirliğin sağlanması ve
alternatif gelir kaynaklarının geliştirilmesiyle bölgenin sosyo- Yönerge
ekonomik yapısı güçlenecektir.
1. B alanı. İklim, yeryüzü şekilleri, ana kayanın özellikleri ve bi-
yotik faktörler toprağın oluşum hızını ve kalınlığını etkiler. Ör-
Etkinlik No.: 20
neğin iklim elemanlarından sıcaklık ve nem oranının yüksek
Yönerge olduğu alanlarda kayaçlarda kimyasal çözünme daha hızlı ger-
çekleşir. Aynı şekilde yeryüzü şekillerinde engebenin az oldu-
1. Çevremizdeki denizlerin coğrafi konumu, su yollarıyla diğer ğu alanlarda toprağın taşınması azalacağından toprak kalınlığı
deniz ve okyanuslara bağlantılarının olması, iklim özellikleri, daha fazla olur. Dolayısıyla bu şartları taşıyan B alanında topra-
sularının kimyasal yapıları, çanaklarının jeolojik yapıları, bes- ğın oluşum hızı ve kalınlığı daha faz ladır.
lendiği tatlı su kaynaklarının çeşitli ve zengin olması, çevresin-
deki karalarda önemli ham madde, üretim ve pazar alanlarının
olması gibi faktörler yürütülen ekonomik faaliyetlerin çeşitlen- 2. A ve C alanlarında. Fiziksel (mekanik) ayrışma, yer kabuğunu
mesini sağlamıştır. oluşturan kayaçların çeşitli nedenlerle daha küçük parçalara
ayrılması ve ufalanmasıdır. Kayaçlardaki bu ayrışma türünü en
fazla sıcaklık farkları ve don süresinin uzunluğu gibi faktörler
2. Uluslararası deniz taşımacılığının yapılabildiği İstanbul ve etkiler. Karasallık oranının fazla olduğu alanlar ile yüksek ke-
Çanakkale boğazları Karadeniz'e kıyısı olan Bulgaristan, Gür- simler, fiziksel ayrışmanın en fazla görüldüğü alanlardır. Ka-
cistan, Romanya, Rusya ve Ukrayna için Akdeniz'e ulaşmanın rasallık şartları A alanında, yükselti de C alanında daha fazla
tek yoludur. Bu durum, boğazların egemenlik haklarını elinde olduğu için toprakların oluşum sürecinde fiziksel ayrışma bu
bulunduran ülkemizin jeopolitik önemini artırmaktadır. alanlarda daha şiddetlidir.
3. Elverişli iklim özellikleri, deniz turizmi ve sporları için uygun 3. B alanında top rak humus yönünden zengin, C alanında ise top-
ortamların bulunması, deniz suyu sıcaklıklarının uygun olma- rak humus yönünden fakirdir. Başta bitkiler olmak üzere can-
sı, alternatif turizm kaynaklarının (eski uygarlıkların kalıntıları, lı atıklarının toprağa karışması ve toprakta ayrışması sonucu
kaplıcalar, şelaleler vb.) fazla olması vb. faktörler, turizm faali- humus adı verilen bir örtü oluşur. Humus bakımından zengin
yetlerinin Akdeniz ve Adalar Denizi'nde daha fazla gelişmesini topraklarda organik madde miktarı fazla olduğu için toprağın
sağlamıştır. rengi de koyulaşır. İklim özelliklerine bağlı olarak biyoçeşitli-
liğin fazla olduğu B alanında top rak humus yönünden zengin,
biyoçeşitliliğin az olduğu C alanında ise toprak humus yönün-
den fakirdir.
4. Çevresinde İstanbul, Bursa, İzmit, Tekir dağ gibi kalabalık şe-
hirlerin yer alması, bir iç deniz oluşu, sularının yıl genelinde 4. Bir bölgede toprağın oluşumunu etkileyen faktörlerin (iklim,
daha durağan olması vb. nedenler Marmara Denizi'nde yolcu yeryüzü şekilleri, biyotik faktörler, ana kaya ve zaman) çeşit-
taşımacılığının yoğun bir şekilde yapılmasını sağlamıştır. Diğer liliği o alanda toprak çeşitliliğini etkiler. Arazi kesitinde özel-
denizlerimiz de ise teknolojik imkânların yetersizliği, fırtınalı likle yeryüzü şekillerinin çeşitliliği ile denizel ve karasal iklim
ve rüzgârlı gün sayısının fazla olması, kara yolculuğunun daha tiplerinin bir arada görülebilmesi, toprak özelliklerinin kısa
hızlı ve ekonomik bir şekilde gerçekleşmesi gibi nedenler, yolcu mesafelerde değişmesine bu durum da farklı toprak tiplerinin
taşımacılığının yetersiz olması sonucunu ortaya çıkarmıştır. görülmesine neden olmaktadır.

125