Page 149 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 10

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 46 5. Osmanlı taşrası Anadolu, Rumeli, Arabistan ve Kuzey Afrika’yı
kapsamaktadır ve buralar aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin
1. Macaristan, Libya (Trablusgarp), Cezayir, Irak, Bahreyn, Doğu ulaştığı sınırları da göstermektedir.
Anadolu (Kars-Erzurum-Ardahan-Van), Umman, Bosna, Er- 6. Tımarlı eyaletler olarak Anadolu ve Rumeli’de, Salyaneli sisteme
del, Bucak ve Özi, Abhazya, Nogay, Luristan, Habeşistan. tabi eyaletler olarak Arabistan ve Kuzey Afrika’da, Özel Statüye
2. Macaristan Krallığı, Avusturya tabi eyaletler olarak da Kırım’da hanlık, Haremeyn’de şeriflik,
Eflak Boğdan’da voyvodalık gibi Osmanlı taşra teşkilatlanma-
Avrupa’da yapılan savaşlar Krallığı, Kutsal Roma-Germen sında çeşitli idari birimler bulunduğu görülmektedir.
İmparatorluğu.
Akdeniz hâkimiyeti için yapı- İspanya Krallığı, Portekiz Kral- Etkinlik No.: 49
lan savaşlar lığı, Avrupa Haçlı Birliği.
Hint Deniz Yolu hâkimiyeti 1. Avrupa’nın batısından Uzak Asya’ya kadar geniş bir coğrafyayı
için yapılan savaşlar Portekiz Krallığı. kapsamaktadır.
Asya’da yapılan savaşlar Safevi Devleti. 2. Batı ile olan ilişkilerinde Hristiyan dünyası arasındaki güç kav-
gası gözetilerek politikalar geliştirilmiştir. Doğu ile olan ilişki-
3. Fas, Azerbaycan, Gürcistan, Dağıstan, Şirvan. lerde ise bir İslam ülkesine yardım etmek amaçlanmıştır.
3. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Devleti’nin hem
4. Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim, III. Mu- askerî hem de siyasi açıdan Avrupa devletlerine karşı kendine
rat. güvendiği ve kendini onlardan çok üstün gördüğü anlaşılmak-
tadır. Bu düşüncelerimi Kanuni Sultan Süleyman’ın Fransa’nın
Etkinlik No.: 47 yardım isteğine verdiği cevapta kullanılan ifadeler kanıtlamak-
tadır. Ayrıca metinde yer alan Mohaç Savaşı’nın kazanılması,
1. İslam inancı, eski Türk gelenek ve görenekleri, fethedilen Hristi- Viyana’nın kuşatılması ve Fransuva’nın serbest bırakılması gibi
yan ülkelerdeki bazı uygulamalar Osmanlı devlet teşkilatlanma- olayların aktarıldığı bilgiler de benim düşüncelerimin doğrulu-
sına etki etmiştir. Anadolu’daki Selçuklu merkezleri ile İran ve ğuna dayanaklık etmektedir.
Mısır’dan gelerek Osmanlı devleti içinde görev alan yöneticiler
kanalıyla ilk teşkilatlanmalar ortaya çıkmıştır. 4. Avrupa’da Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu, Avusturya
2. Osmanlı Devleti’nin topraklarının büyük bir bölümünün Hı- Krallığı, Macar Krallığı ve Fransa Krallığı; Asya’da ise Portekiz
ristiyan memleketleri üzerinde gelişmiş olması ve fethettiği Krallığı ve Açe Sultanlığı ile olan münasebetler konu edilmiştir.
Hıristiyan memleketlerdeki bazı eski uygulamaları yürürlükten
kaldırmayıp fetihten sonra da sürdürmesi, Osmanlı Devleti’nin 5. Osmanlı sultanlarının dünyaya bakışlarını belirleyen ve onları
diğer İslam devletlerindeki yönetim biçiminden oldukça farklı güdüleyen ortak duygu İslam inancıdır. Kanuni Sultan Süley-
nitelikler göstermesine neden olmuştur. man’ın “Sefere çıkmaktan ve fetihler yapmaktan çekinmem.” ve
3. İki temel sistem görülmektedir. Bunlar tımar sistemi ve kul sis- “Sadece Allah’ın dediği olur.” sözleri ile Sultan II. Selim’in Açe’de
okunacak bir hutbe sureti göndermesi, Osmanlı padişahlarının
temidir. Kul sistemi, merkezî yönetimin örgütlenmesinde etkili İslam inancı çerçevesindeki ortak duygularını yansıtmaktadır.
olmuştur. Taşranın örgütlenmesinde ise tımar sistemi uygu-
lanmıştır. Böylelikle padişahın otoritesi, merkezdeki saraydan Etkinlik No.: 50
imparatorluğun sınır bölgelerine kadar başarılı bir şekilde gö-
türülmüştür. Bu iki sistem, imparatorluğun askerî düzeninin 1. Bir devletin başka bir devletten yardım talep etmesi, yardım
yanı sıra bütün idari, mali, zirai, sosyal ve ekonomik yapısını istenen devletin üstünlüğünü kabul etmek anlamına gelir. Bu
belirlemiştir. durum, Osmanlı Devleti’nin 16.yy’da dünyanın en büyük askerî
gücü hâline geldiğinin, Osmanlı Devleti’nin dünya siyasetinin
4. Verilen metinlerde tespit edilebilen Osmanlı Devleti’nin merkez belirlenmesinde etkili bir konuma eriştiğinin göstergesidir.
teşkilatındaki kişi ve kurumlar şunlardır: Padişah, vezir-i azam,
saray, Divan-ı Hümayun ve ordu. 2. Coğrafi Keşiflerin gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Avrupalılar,
Coğrafi Keşifler sayesinde Uzak Doğu’ya ulaşmanın yeni yol-
Etkinlik No.: 48 larını keşfetmişlerdir. Bu durum, ekonomik bakımdan İslam
devletlerini olumsuz etkilemiş; aynı zamanda Avrupalı devletle-
1. Osmanlı siyasi ve idari teşkilatı özgün bir sistem olarak ortaya rin eski ticaret yolları üzerindeki İslam ülkelerinin topraklarını
çıkmamıştır. İlk başlarda daha önceki Türk İslam devletlerinde işgal etmeye başlamasına yol açmıştır.
ortaya konulan uygulamaların devamı olmakla birlikte ihtiyaca
göre tarihî süreçte kendine özgü bir model oluşturmuştur. 3. Birinci metinde Hint Deniz Yolu’nun kontrolünü sağlamak için
Portekizlilere karşı Gücerat Sultanlığı, Memluk Sultanlığı ve
2. İstanbul’un fethi ve Doğu Roma idaresinin sona ermesiyle Osmanlı Devleti’nin verdiği mücadeleler konu edilmiştir. İkinci
Osmanlı Devleti yeni bir siyasi dönüşüm yaşamıştır. Önceki metinde ise Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’na karşı Fran-
devirlerde örf ile gelişmiş olan siyasi, idari, askerî vs. birtakım sa ve Osmanlı Devleti’nin verdiği mücadeleler konu edilmiştir.
uygulamalar sistemleştirilerek teşkilat ve teşrifat kanunnamesi
meydana getirilmiştir. Fatih Kanunnamesi’nde yer alan hüküm- 4. Türk ve İslam geleneklerine göre güçsüz ve aman dileyen insan-
ler ve uygulamalarla mutlak hükümdar tipi güçlenmiştir. lara yardım edilmesi gerekir. Kanuni Sultan Süleyman’ın Fransa
Kralı Fransuva’nın annesinin yardım talebine olumlu cevap ver-
3. Önceki Türk İslam devletlerinde onlarca divan bulunmasına mesi bu yardımın insani yanını göstermektedir. Osmanlı Dev-
karşılık Osmanlıların bunu teke indirmesi yeni ve farklı bir uy- leti’ne karşı Avrupa’da güçlü bir rakip hâline gelmesi muhtemel
gulamadır. olan Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’nun gücünü kırmak,
4. Osmanlı merkez teşkilatının temelini oluşturan kurumlar Saray Fransa’yı yanına çekerek Avrupa’nın siyasi birliğine engel olmak
ve Divan-ı Hümayundur. gibi nedenler ise bu yardımın siyasi yönünü göstermektedir.

149