Page 146 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TARİH 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
5. 5. Görsel 1: Halk şiiri, Görsel 2: Divan şiiri, Görsel 3: Tekke şiiri
SEYFİYE İLMİYE KALEMİYE
Etkinlik No.: 36
Kadı +
Müftü + 1. Bu efsaneler, toplumun geçmişine ve değerlerine sahip çıkması-
nı sağlar, bunlara gösterilen saygıyı pekiştirir. Dönemin sosyal,
Divan Kâtipleri +
kültürel, ekonomik, siyasi vs. birçok olaya kaynaklık eder. Kül-
Müderris + türel mirasın nesilden nesile aktarımına yardımcı olur.
Beylerbeyi + 2. Bu efsane ile Fatih Sultan Mehmet’in ne kadar büyük bir komu-
tan olduğu ve keskin zekâsı öne çıkarılmıştır. Onun genç yaşına
Defter Emini +
rağmen bilgeliği ve dehası sayesinde elde ettiği büyük başarı
Kubbealtı Vezirleri + üzerinde durulmuştur.
3. Genç yaşında İstanbul gibi önemli bir şehri fethetmesi, başarılı
stratejiler takip etmesi, zekası, azmi ve çalışkanlığıyla gençlere
Etkinlik No.: 34
ilham kaynağı olmakta, özgüven aşılamaktadır.
1. Görsel 1: Sadrazam 4. Herhangi bir tarihî olay, toplum üzerinde büyük etkiler bırak-
Görsel 2: Kazasker mışsa zaman içinde bu olay dilden dile, nesilden nesile aktarı-
Görsel 3: Defterdar larak efsaneleşir.
Görsel 4: Nişancı 5. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve cevabı yoruma
Görsel 5: Şeyhülislam açıktır. Muhtemel cevaplar şu şekilde olabilir: Bence destanlar
Görsel 6: Reisülküttap toplum üzerinde daha büyük etkiler bırakan sözlü edebiyat
2. Seyfiye: Sadrazam ürünleridir. Çünkü destanlar, bir toplumun tamamını etkileyen
İlmiye: Kazasker, Şeyhülislam savaş, kıtlık, salgın, göç gibi büyük olayları konu edinir.
Kalemiye: Defterdar, Nişancı, Reisülküttap
3. Padişah adına seyfiye, ilmiye ve kalemi sınıfında yer alan üyeler Etkinlik No.: 37
tarafından devlet işleri yürütülmekteydi. Padişah bu görevlile- 1.
rin atamasını yaparken onların sahip oldukları özelliklerini, ye- Görsel 1: Hat Sanatı Görsel 2: Çinicilik Görsel 3: Oymacılık
teneklerini, başarılarını, tecrübelerini göz önünde bulundurma- Görsel 5: Kakmacılık Görsel 6: Dokumacılık
lıdır. Çünkü görevlendirdiği kişiler yetenekli ve işin ehli kişiler Görsel 4: Tezhip
olurlarsa devlet işleri de başarılı bir şekilde yürütülür. Görsel 7: Ebru Görsel 8: Ciltçilik Görsel 9: Minyatür
4. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
Muhtemel cevaplar şöyle olabilir: Osmanlı Devlet idaresini 2. Osmanlı Devleti’nde ortaya konan sanat eserlerinde Türk ve
oluşturan seyfiye, ilmiye ve kalemiye sınıfları birbirini tamamla- İslam kültürünün tesiri yoğun olarak görülebilmektedir. Os-
maktadırlar. Örneğin seyfiye sınıfından sadrazam başkanlığın- manlı sanatı Selçuklu, İran, Arap, İran gibi farklı kültürlerden
da toplanan divanda devletin bütçesi görüşülürken defterdara, etkilenmiş olsa da özgün bir sanat anlayışı ve kendine has bir
yeniçeri ocağı ile ilgili konularda yeniçeri ağasına ihtiyaç duyul- üslup oluşturmayı başarmıştır. Dönemin önemli gelişmelerini
maktadır. Dolayısıyla işbirliği içerisinde çalışmak zorundadır- resmetmek için minyatür sanatından yararlanılmıştır. Yazı ve
lar. Aksi durumda devlet işleri de aksar. süsleme ile ilgili sanat dallarında Arap alfabesi kullanılmıştır.
Dokumacılık, çinicilik, kakmacılık, ciltçilik, ebru ve oymacılık
Etkinlik No.: 35 gibi sanat dallarında da Türk ve İslam kültürünü yansıtan motif-
1. Moğolların Anadolu’yu istilasından sonra Anadolu Selçuklu lerden yararlanılmıştır. Osmanlı Devleti’ndeki sanat faaliyetleri
Devleti parçalanmış ve Anadolu’daki Türk siyasi birliği bozul- incelendiğinde estetik ve ince işçilik bakımından çok ileri bir
muştur. Osmanlı coğrafyasındaki bu karışıklıklar sürecinde seviyeye ulaşıldığı görülmektedir.
özellikle dinî konulardaki tekke şiirleri, halkın maneviyatını 3. Sanat eserleri, bir toplumun geçmişine ışık tutan en önemli
yükseltip birlik ve beraberlik ruhu, adalet, saygı, sevgi gibi de- sosyal hayat göstergeleridir. Sosyal, iktisadi, kültürel ve siyasi
ğerler aşılamıştır. Divan ve halk şiiri ise ortak kimlik ve kültürel hayata dair birçok bilgi içerir. Bir toplumun sanat eserlerine
birlik sağlanmasında yardımcı olmuştur. bakarak o toplumun yaşantısı, sınıf yapısı, ekonomik düzeni,
2. Halk şiiri Osmanlı coğrafyasında halk arasında en yaygın olan kültürel özellikleri, yönetim tarzı, dinî inanışları, giyim kuşamı
şiir türüdür. Halk şairleri bulundukları köylerde, kasabalarda şi- vs. konularda bilgi sahibi olunabilir. Toplumun kültürel mirası
irlerini saz eşliğinde okumuşlardır. Divan şiiri daha çok saray ve ve zaman içerisinde geçirmiş olduğu değişmeler de sanat eser-
çevresinde yaygın olan şiir türüdür. Tekke şiiri ise tekke ve zavi- lerinden öğrenilebilir.
yelerin artmasıyla yaygınlık kazanmıştır. Daha geniş bir kitleye
hitap ettiği için halk şiiri en beğenilen türdür denilebilir. 4. Minyatür, nakkaşlar tarafından çok ince işlenmiş, ışık, gölge ve
hacim duygusu yansıtılmayan küçük boyutlu resimlerdir. Min-
3. Tekke şairleri dinî konularda halkı bilgilendirmeye çalışmış, yatür sanatçısı, çizdiği minyatür aracılığıyla estetik değere sahip
manevi ve insani değerleri öğreterek birlik ve beraberlik duy- konuları ve kendi dönemini resmetmeye çalışmaktadır. Bu, çok
gusu aşılamışlardır. büyük yetenek gerektiren bir iştir. Aynı zamanda çizilen minya-
4. Edebiyat millî, maddi, manevi, toplumsal, kültürel veya insani türlerin başarılı bir şekilde boyanması da en önemli noktalar-
değerleri konu edinerek bir birikim oluşturur ve bunların ku- dandır. Fotoğraf sanatçısı da fotoğraf makinası ile güzel buldu-
şaktan kuşağa aktarılıp yaygınlaşmasını sağlar. Edebiyat ürün- ğu konuları ve bulunduğu dönemin gelişmelerini resmetmeye
leri bilgi ve haber vermek, öğretmek, tanıtmak veya estetik bir çalışır. Bu durum minyatür sanatına göre daha pratiktir. Ancak
zevk sunmak amacıyla yazılır. Bu nedenle her bir edebiyat ürü- iyi bir kompozisyon oluşturabilmek ve başarılı çekimler yapa-
nü yazıldığı dönemin ve ait olduğu toplumun kültürel, toplum- bilmek açısından fotoğraf sanatçısının da yeteneği önem taşır.
sal, siyasi, ekonomik vs. izlerini barındırır. Dolayısıyla bir edebî
eser incelendiğinde eserin ortaya çıktığı dönem ve toplumlar
hakkında birçok bilgiye de ulaşılabilir.

146