Page 142 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TARİH 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2. Yönerge
5. XIV. yüzyıl sonlarında Bizans İmparatorluğu’nun siyasi durumu
1. Osmanlı Devleti’nin kuruluşu hakkında çalışma yapmış Gib- üzerindeki Osmanlı etkisi hakkında şunlar söyleyebilir: İstan-
bons, Köprülü, Wittek, Imber, İnalcık gibi tarihçilerin isimleri- bul surlarına kadar bütün Bizans arazisi Osmanlı tarafından
nin her iki metinde de yer aldığını söyleyebiliriz. ele geçirilmiş, Bizans surlar içine sıkışmış vassal bir devlet du-
2. Birinci metinde Osmanlı Devleti’nin kuruluş tartışmalarının rumuna düşmüştür. Bizans Osmanlı saldırılarına karşı sık sık
Batı’dan yardım istemeye mecbur kalmış, Osmanlı baskıları ve
tek bir bakış açısıyla çözülemeyeceği vurgulanmış, ikinci me- isteklerine boyun eğerek iç işlerine karışılmasını engelleyeme-
tinde ise Osmanlı’nın kuruluşu ile ilgili bazı temel çalışmaların miş, meşruiyetini kaybetmiştir.
olduğuna vurgu yapılmıştır.
3. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi ile ilgili kaynakların azlığı, Etkinlik No.: 19
kaynaklarda verilen bilgilerin birbirleriyle ilişkilendirilememesi, 1.
ön yargılı ve duygusal tercihlere dayalı yorumların yapılması ola- Örnek 1 Örnek 2 Örnek 3 Örnek 4 Örnek 5
bilir. 2 1 4 3 2
4. Osmanlı’nın cihanşümul bir devlet olması, üç kıtaya yayılma-
sı ve yaklaşık 620 yıllık tarihi boyunca pek çok farklı inanç ve 2. Osmanlı’nın Gazi Evrenos Bey, Lala Şahin Paşa, Mihaloğulla-
etnik kökenden toplumların tarihinde izler bırakması olabilir. rı gibi tanınmış ve güçlü beylere, fethedilen yörelerde toprak
vermelerindeki amaçlar şunlar olabilir: Bu beylerin kendilerine
Etkinlik No.: 17
verilen toprağın düşman eline geçmemesi için çalışacaklarını,
Yönerge akraba ve adamlarını buraya getireceklerini, topraklarını en iyi
1. İznik, Bizans İmparatorluğu’nun önemli bir merkezidir ve Kon- şekilde işleyeceklerini düşünmüş olabilirler.
sil toplantıları bu şehirde olmuştur. 3. Osmanlı Devleti, ileri fetih hareketlerinde ordu gerisini emni-
2. Osman Bey, Bizans’a karşı kazandığı bu zafer ile kendini ispat yete alırken ordunun ihtiyaç duyacağı yiyecek ve malzemeyi de
kolayca temin etme imkânı bulur. Öte yandan sınırlarına yapıla-
etmiş, bölgede karizmatik bir bey durumuna yükselmiştir. Os- cak saldırılara karşı doğal bir savunma hattı oluşturur.
man’a hanedan kurucusu bir bey ünü kazandıran bu zafer ile
kendisinden sonra oğlu Orhan rakipsiz beylik tahtına geçmiştir. Etkinlik No.: 20
3. Bu politik bir girişim, Bizans’ın Osman Bey’i ciddi bir tehdit 1. Osmanlı’nın Rumeli’deki fetih politikası geçici bir istila hareketi
olarak gördüğünün ifadesidir. Böylelikle Anadolu’nun doğu- değil, kalıcı bir yerleşme ve yurt edinme amacına yöneliktir. Bu
sundaki Moğollarla kurulacak akrabalık sayesinde aralarında sebeple uyguladığı iskân siyaseti çerçevesinde bölgeye yerleş-
kalacak Osman’dan kurtulmayı planlamış olabilirler. tirdiği Türk nüfusa yönelik bayındırlık ve imar faaliyetlerinde
4. Osman Bey’in Bizans’a karşı elde ettiği başarılar sayesinde bulunmuştur.
yerleşmenin daha güvenli olduğunu düşünmüş olabilirler. Os- 2. Osmanlı fethettiği bölgelerdeki halkı vergiden muaf tutarak
man’ın başarılı liderliğine güvenip kendileri de gazaya katılmak Türkmen nüfusun buraya yerleşmesine imkân ve kolaylık sağ-
istemiş olabilirler. lamıştır.
5. Osman Bey’in “gazi” unvanı Bafeus, Bitinya, Paflagonya gibi 3. Osmanlı’nın Rumeli’de şehirler kurarak halkının can ve mal gü-
Hristiyan Bizans’a ait olan bölgelerde İslam’ın egemenlik alanını venliğini sağlama, Türkmen nüfusu fethettiği bölgelere yerleşti-
genişletme amacına yaptığı katkıyı ifade eder. rerek bölgedeki nüfusu Müslümanlar lehine dengeleme ve sınır
Etkinlik No.: 18 kaleleri oluşturarak ileri fetihleri kolaylaştırma amacını güttüğü
söylenebilir.
1. Osman Bey, Müslümanların mahkemelerine bakacak bir kadı
tayin ederek hem onların haklarının koruyuculuğunu üstlendi- 4. Yahya Kemal, bu şiirinde Üsküp şehrini tıpkı Bursa gibi bir va-
ğini göstermiş hem de tayin etme (yürütme) otoritesini kendin- tan toprağı ve Türk şehri olarak görmektedir. Bir lale bahçesi
de görerek meşruiyetinin sinyallerini vermiştir. ifadesi ise şehrin fethi uğruna canını vermiş gazi ve şehitlerin
2. Bizans’ın hâkim olduğu bölgelerde siyasi nüfuz alanını geniş- kanlarını ifade etmiş olabilir.
letme veya kız babasının topraklarında hak talep etme amacı Etkinlik No.: 21
taşıdığı söylenebilir.
3. a) Osmanlı’nın halka karşı yumuşak bir politika izlemesinde 1. Karaman Beyliği’nin Selçuklu varisi gibi hareket etmesinin se-
şehir halkının güvenini kazanarak otoritesini güçlendirmek ve bepleri, Selçuklu başkenti Konya’ya hâkim olmaları ve Anadolu
kalıcılığını sağlamak amacı olabilir. Türk siyasi birliğini kendi çatıları altında sağlayabileceklerini
b) İznik gibi Konsil toplantılarının yapıldığı bir şehirde medrese düşünmeleri olabilir.
kurarak hem İslami yapıyı güçlendirmek hem de kendi hizmet 2. Osmanlı Devleti ve Karaman Beyliği, Anadolu’daki diğer bey-
kadrolarını yetiştirerek devlet olma anlayışının gereğini yerine likler gibi durağan değillerdir, genişleyen politikalar izlemekte-
getirmek istemiş olabilir. dirler. Bu durum da rekabeti etkilemiş olabilir.
4. I. Bayezid ve II. Murad dönemlerinde İstanbul’un kuşatılma se-
bepleri metinde geçen şu ifadelerle desteklenebilir: 3. Osmanlı’nın bulundukları bölgede hâkimiyetlerini sağlamlaştı-
-İstanbul’da yaşayan Türkler için mahalle kurulması, bir cami rıp Rumeli yakasına gazaya giderek şöhret kazanmaları ve Ana-
dolu’daki diğer beyliklerin de takdirini kazanmaları dolayısıyla
inşa edilmesi ve Müslümanların kendi mahkemelerinde yargı-
lanmaları amacıyla bir kadı tayin edilmesi isteklerinin Bizans Karaman Beyliği düşmanca davranmış olabilir.
tarafından reddedilmesi. 4. Osmanlı’nın konumu Batı’ya doğru gaza yoluyla genişleme-
-İmparator Manuel’in Batı’dan yardım istemesi ve Hristiyan ye açıktır. Oysa Karaman’ın etrafında kendisi gibi Müslüman
dünyasını Osmanlılar aleyhine kışkırtması sonucunda oluştu- Türk beylikleri yer alır. Osmanlı gibi gaza yaparak saygınlık
rulan Haçlı orduları ile savaşmak durumunda kalınması. kazanmak için çok güçlü bir donanma kurup Doğu Akdeniz ve
-Bizans’ın bazı Osmanlı şehzadelerini kışkırtarak iç karışıklığa Ege’deki Latinlerle mücadele edebilir.
ve taht kavgalarına sebep olması.

142