Page 590 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli
P. 590
287 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
2. Halit Fahri Ozansoy, edebiyatçı arkadaşları ile olan anılarını anlattığı kitaplara Edebiyatçılar Geçiyor
ve Edebiyatçılar Çevremde ismini koymuştur. Siz bir yazar olsaydınız anı türünde yazdığınız kitabın
adını ne koyardınız?
2. Yönerge Metni okuyunuz ve soruları metne göre cevaplayınız.
Türk Edebiyatında Anı
Anı, gezi yazısı, günlük ve otobiyografi kaynağını yazarın yaşamından alan türlerdir. Bu türler çoğu kez
birbiriyle iç içe geçen kümelere benzemektedir. Anı, yazarının yaşadığı ya da tanık olduğu olayları gözlem
ve izlenimlerine bağlı kalarak anlattığı öğretici bir metin türüdür. Unutulmamak için yazılabileceği gibi
gelecek kuşaklara bilgi ve tecrübe aktarmak için de yazılabilir. Nedeni ne olursa olsun gerçekleri aktarma-
da dürüst olmaya çalışmak anı yazarının önemli bir sorumluluğudur. Bu sorumluluğu üstlenen anı yazarı,
eserinde meslek ve savaş anılarını ya da edebî anıları dile getirebilir. Bu bağlamda meslek anıları, savaş
anıları ya da edebî anılar olmak üzere anıları çeşitli şekillerde sınıflandırmak da mümkündür.
Türk edebiyatında anı türünün gelişimine baktığımızda bu türün önemli ilk örneği Babür Şah’ın yazmış
olduğu Babürnâme’dir. Ebülgazi Bahadır Han’ın Şecere-i Türkî’si de bir anı kitabıdır. Divan edebiya-
tında anı türü bu ad altında kaleme alınmasa da çoğunlukla bu türün özellikleriyle benzeşen tezkire,
menkıbe, vakayiname, tarih, seyahatname, sefaretname, ruzname ve mektup türlerinin içinde yer al-
mıştır. Tanzimat Dönemi ile birlikte anı türündeki yazılar da artış göstermiştir. Ahmet Rasim’in Falaka
adlı eseri bu dönemde karşımıza çıkar. Kaynağını Jean Jacques Rousseau’nun İtiraflar’ından alan, Ziya
Paşa’nın Defter-i Amal’i de anı türünde kaleme alınmıştır.
Türün Batılı anlamda en güzel örnekleri ise Servet-i Fünun Dönemi’nde Halit Ziya Uşaklıgil’in Kırk Yıl,
Saray ve Ötesi gibi yapıtlarıyla verilmeye başlanmıştır. Sonrasında Hüseyin Cahit Yalçın’ın Edebî Hatıralar;
4.Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Anamın Kitabı, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Vatan Yolunda, Zoraki
Diplomat, Politikada 45 Yıl; Halide Edip Adıvar’ın Türk’ün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev, Abdülhak
Şinasi Hisar’ın Boğaziçi Yalıları, Boğaziçi Mehtapları, Geçmiş Zaman Köşkleri; Yahya Kemal Beyatlı’nın
Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebî Hatıralarım; Falih Rıfkı Atay’ın Çankaya, Zeytindağı; Reşat Nuri
Güntekin’in Anadolu Notları adlı yapıtları anı türünün unutulmaz eserleri arasında yerlerini almıştır.
Komisyon
3. Anı türünün Türk edebiyatındaki sanatçılar tarafından yaygın bir tür olarak kullanılmasının sebep-
leri sizce neler olabilir? Okuduğunuz metni göz önünde bulundurarak açıklayınız.
4. Okuduğunuz metinde adı geçen eserleri meslek anıları, savaş anıları ve edebî anılar olarak sınıflandırınız.
Meslek Anıları Savaş Anıları Edebî Anılar
588
Hazırlayanlar: Bahar KAPLAN ve Eflak MALGACA VARGEL
