Page 101 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

46 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

c) 500 ml’lik iki kap alınız. Birinin içerisine mavi mürekkepten 20 damla, diğerinin içerisine
kırmızı mürekkepten 20 damla damlatıp karıştırınız (Mavi renkli sıvı CO açısından zengin
2
kanı, kırmızı renkli sıvı da O bakımından zengin kanı temsil etmektedir.). Kanın kalpte tek
2
yönlü akışını göstermek istediğinizde bu sıvıları şekilde numaralandırılmış hangi kısımlar-
dan kalbe verirseniz bu tek yönlü akışı göstermiş olursunuz? Gerekçesiyle açıklayınız.
Yönerge Dolaşım sistemi hakkında verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Kalp, kan ve damarlar vücudumuzun dolaşım sistemini oluşturur. Kalp, vücuttaki organ, doku ve hüc-
relere kanı iten bir pompa gibi çalışır. Kan, hücrelere oksijen ve besin maddeleri gönderir. Hücrelerin
ç) Şekilde D ve E harfleriyle gösterilen damarları kıyaslayınız. Hangisinin duvarı daha kalındır? metabolizma sonucu ürettiği karbondioksit ve azotlu atıkları boşaltım organlarına iletir. Kalp, damarlar
Sebebini açıklayınız. ve kan tıpkı bir binanın su tesisatına benzetilebilir. İnsan vücudunda üç çeşit damar vardır. Bunlar atarda-
marlar, toplardamarlar ve kılcal damarlardır. Atardamarlar, kanı kalpten götürürler. Vücuttaki en büyük
ana atardamar aorttur. Toplardamarlar, kanı kalbe taşırlar. Atardamarlar ile toplardamarları birbirine
bağlayan kılcal damarlar ise kanla hücreler arasında madde alışverişinde rol oynarlar. Kalpten gelen temiz
kanı vücuda iletmek, kirli kanı temizlemek üzere akciğerlere göndermek dolaşım sisteminin görevidir.
d) Şekilde H harfiyle gösterilen kısımdan ufak bir kesik atınız ve ince bir teli bu kesikten geçi-
riniz. Teli gidebildiği yere kadar itiniz. Telin ilerleyemediği yerler oldu mu? Kalbi çepeçevre
saran bu damarın işlevini açıklayınız. 1. Vücudumuzdaki toplardamarlardan hangisi taşıdığı kanın niteliği bakımından diğer toplardamar-
lardan farklıdır? Cevabınızı gerekçesiyle açıklayınız.

2. İç Yapı

D
D 2. Atardamar ve toplardamarlar arasındaki yapısal farklar nelerdir?

Kes k
E Ç zg

I I

3. Atardamar ve toplardamarlarda madde alışverişi gerçekleşemezken kılcal damarlarda madde alışve-
Şekil 2: Aort kesimi Şekil 3: Karıncık kesimi
rişi gerçekleşebilmektedir. Bu farklılığın nedenini damarların yapısını dikkate alarak cevaplayınız.
a) D harfiyle gösterilen kısmı makasla açınız. Bu işlemi Şekil 2’de gösterildiği gibi kesik çizgi
boyunca yapınız. D kısmını tam olarak ikiye ayırınız ve dip kısmında yarım ay şeklindeki
kapakçıkları inceleyiniz. Yarım ay şeklindeki bu kapakçıklar ne işe yarar? Kapakçıkların iş-
levini göstermek için kesim öncesi nasıl bir işlem uygulardınız?

4. "Nabız, kalp karıncıkları kasılırken kanın toplardamarlara yaptığı basıncın vurma şeklinde hissedil-
a) Keskin bir bisturi yardımıyla sol kulakçığı açınız ve sol karıncığın duvarı boyunca kesmeye mesidir." açıklamasına katılır mısınız? Cevabınızı gerekçesiyle açıklayınız.
devam ediniz (Şekil 3’teki kesik çizgiye bakınız.). Kesme işlemini sağ karıncık ve sağ ku-
lakçığa kadar sürdürünüz. En son karıncıkları birbirinden ayıran perdeyi (septum) keserek
işlemi bitiriniz. Kesmiş olduğunuz kalbin son hâli için bir çizim yapınız.

98
Hazırlayan: Tüzün ARIK BIYIKLI