Page 105 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

48 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

4. Kanın akış hızının kılcal damarlardan geçerken azalıp toplardamarlarda tekrar hızlanmasını damar-
ların toplam kesit alanı ile ilişkilendirerek açıklayınız.

Yönerge Metin ve grafikten yararlanarak soruları cevaplayınız.
5. Acil serviste bir hastaya müdahale eden doktor, hemşireye hastaya damar yolundan bir ampul ad-
renalin enjekte etmesini söylemiştir. Hastadaki hangi belirtilerin doktorun bu kararı vermesinde Kalp, kastan yapılmış bir pompa gibidir. Dinlenme sırasında dakikada ortalama olarak 60-70 kez atar.
etkili olduğunu açıklayınız. Kalp, her atışta vücuda yaklaşık 70 mililitre kan gönderir. Egzersiz olmadığını varsayarak hesaplama
yapıldığında saatte 300 litre, günde 7.200 litre ve yılda 2.6 milyon litre kan, hiç mola verilmeksizin kalp
tarafından pompalanmaktadır.
Egzersiz ile kalp atış hızı arasındaki ilişkiyi araştıran bir grup öğrenci, laboratuvar çalışması tasarlamıştır.
Elde ettikleri verilerden nabız hızını, kalbin dakikadaki atış sayısı olarak grafiğe kaydetmişlerdir. Öğren-
ciler deney sonunda elde ettikleri grafiği analiz ederek bir hipotez ortaya koymuşlardır.
2. Yönerge Aşağıda verilen metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.
160
Kılcal damar Atardamarlar ile toplardamarlar, birbirine benzer yapılar- 140
dır. Her ikisinde de en içte endotel tabaka onun üzerinde
düz kaslar ve elastik lifler, en dışta ise bağ doku bulunur. 120
Atardamar Toplardamar 100
Toplardamarlardaki elastik lif miktarı atardamarlardan Ortalama Kalp Atış Hızı (dakikada)
azdır. Kılcal damarlar ise sadece endotel tabakasından 80
oluşur. 60
40
Endotel 20 Egzersiz
Bağ doku Bağ doku
Düz kas ve elast k l er 0
Öncesi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Sonrası
6. Atardamarlardaki elastik lif miktarının fazla olmasının ve kılcal damarların sadece tek katlı yassı Zaman (dk.)
epitelden yapılı endotel tabakadan oluşmasının ne gibi faydalar sağladığını açıklayınız.
1. Elde edilen grafikte bağımlı ve bağımsız değişken hangisidir?

7. Toplardamarların yapısında tek yönlü açılan kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar yer çekimine
karşı kanın kalbe ulaşmasında etkilidir. Kapakçıklar dışında toplardamardaki kanın kalbe geri
ulaşmasında neler etkili olabilir? Açıklayarak belirtiniz. 2. Grafiği nasıl adlandırabilirsiniz?

8. Toplardamarların içinde kapakçıklar vardır. Kılcal damarların başlangıç kısmında da kapakçık gibi
çalışan büzgen kaslar (sfinkter) bulunur. Kılcal damarların başında bulunan bu kaslar ile toplarda-
marlardaki kapakçıkların görevlerinin aynı olup olmadığını açıklayınız. 3. Egzersize başlamadan önce ve egzersiz sırasında en yüksek kalp atım hızı yaklaşık ne kadardır?

102
Hazırlayan: Mehmet YOLCU