Page 108 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 50

1. ÜNİTE > İnsan Fizyolojisi Kazanım 11.1.4.1. Kalp, kan ve damarların yapı, görev ve işleyişini açıklar.
Genel Beceriler: Bilim, Mühendislik ve Matematik Okuryazarlı- Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Değişkenleri Belirleme Becerisi, Deney
ğı Becerileri, Eleştirel Düşünme Becerisi Düzeneği Kurma ve Yapma Becerisi, Hipotez Kurma Becerisi
Etkinlik İsmi KAN AKIŞI FİZİK YASALARI İLE NASIL AÇIKLANIR? 30 dk.

Amacı Damarlardaki kanın akışını model ve analojilerden yararlanarakaçıklayabilme. Bireysel

Dolaşım sisteminde kan; kalp, atardamarlar, kılcal damarlar ve toplardamarlar arasında hareket eder.
Kanı damarlara pompalayan kalptir. Kanın damarlar içinde ne kadar hızlı aktığının ardındaki mekanik,
fizikteki yasalarla açıklanabilir.
Kanın damarlar içindeki akışı, Poiseuille yasasına göre gerçekleşir. Bu yasaya göre bir boru için verilen
sıvının akış hızı, basınç, boru uzunluğu ve sıvının viskozitesiyle ilgilidir.
Poiseuille Yasası: Direnç= Basınç/ Akım (cm/H O/sn) şeklinde ifade edilir.
2
Poiseuille yasasına göre kan ile damar iç duvarı arasındaki sürtünme kan akımını engelleyen direnç ya da
güç oluşturur. Bu direnç 3 faktörle belirlenir;
• Kanın yoğunluğu ya da viskozitesi,
• Damarın uzunluğu,
• Damarın yarıçapı.

1. Yönerge Laboratuvar etkinliğini, Poiseuille yasası denklemlerini test etmek için aşağıda size verilen
adımları uygulayarak ve malzemeleri kullanarak gerçekleştiriniz.

Malzemeler 1. Bidon
• İki adet 5 litrelik su bidonu
• İki adet kavanoz
• Farklı çapta iki ucu açık plastik 2. Bidon
boru
• Zamanlayıcı

1. Her bidonu dört litre su ile doldurunuz. Birinci bidonu karton bir kutunun üzerine bidonun ağzı
sığacak kadar delik açarak yerleştiriniz. Yerden 50 cm. yüksekliğinde bir masaya koyunuz. İkinci bi-
donu da karton kutuya aynı şekilde yerleştiriniz ve yere koyunuz. Ardından iki boş kavanozu görsel-
deki gibi yerleştiriniz. Bidonlardaki suyun kavanozlara dolabilmesi için plastik borularla bağlantısı-
nı oluşturunuz. Hangi düzenekte suyun daha hızlı boşaldığını tespit ediniz. Bu durumu damarların
vücuttaki konumlarıyla ilişkilendirerek açıklayınız.

2. Her iki deney düzeneğindeki boruların çaplarını birbirinden farklı olacak şekilde değiştiriniz. Suyun
dakikada akış hızını zaman ölçerle tespit edip karşılaştırınız. Çap değişince akış hızının değişimi konu-
sunda ne söyleyebilirsiniz? Bu durumu geniş bir atardamar ve daha dar bir atardamarla ilişkilendiriniz.

105