Page 139 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

64 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Ayşe’nin parmağına batan kıymık nedeniyle oluşan enfeksiyon ile vücutta meydana gelebilecek
daha ciddi enfeksiyonlara karşı bağışıklık sisteminin tepkisi nasıldır? Karşılaştırarak açıklayınız.

Yönerge Doğal katil hücreleriyle ilgili aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

3. Vücut hücrelerinde mikroorganizmalar, fiziksel ya da kimyasal yaralanmalar sonucu oluşan hasar,
vücut ısısının yükselmesine neden olur.
a) Bu durumda vücut ısısını yükselten sürecin nasıl geliştiğini açıklayınız.

b) Yüksek ateş her zaman tehlikeli midir? Gerekçeleriyle açıklayınız.

4. Vücuda giren antijenleri yabancı olarak algılayan bağışıklık sistemi, onları yok etme ya da dışarı
atma eğilimindedir. Bu nedenle doku ve organ nakli olan bazı bireyler ömür boyu ilaç kullanmak
zorundadır. Bu yöntemin olası risklerinin neler olduğunu açıklayınız.

Görsel: Doğal katil hücreler

Bağışıklık sistemi yabancı olarak algıladığı yapılara karşı organizmayı savunmak üzere planlanmış
5. Vücudun savunma sisteminde bir sorun olmadığı sürece geçirilen hafif dereceli enfeksiyonlar, ba-
ğışıklık sisteminin özellikle çocuklarda daha da güçlenmesini sağlar. Fazlasıyla steril şartlarda ye- bir düzene sahiptir. Çeşitli hücresel ve salgısal faktörler bu savunmada rol oynamaktadır. 1975 yılında
tiştirilen çocuklarla hafif dereceli enfeksiyonlara maruz kalmış çocukların bağışıklık sistemleri aynı bağışıklık sisteminin bilinen hücrelerinden daha farklı bir hücre keşfedildi. Bir akyuvar çeşidi olan bu
mıdır? Bu konudaki düşüncelerinizi karşılaştırarak açıklayınız. hücre, T ve B lenfositlerinin zarlarında bulunan reseptörlerden daha farklı reseptörlere sahiptir. Doğal
bağışıklık sisteminin bir parçası olarak görev yapan bu hücreler kan, kemik iliği, karaciğer ve dalakta
yoğun olarak bulunmaktadır. Farklı olan bu hücrelerin içi çeşitli kimyasallarla doludur. Vücutta serbest
olarak dolaşan bu hücreler, vücudun bakteri ya da virüslerle enfekte olmuş hücrelerini tanır ve bu hüc-
releri kimyasallarla öldürür. Vücutta öldürmeye hazır olarak dolaşan bu hücreler doğal katil hücreler
olarak adlandırılır.
6. Bağışıklık sistemi ile beyni işlevleri ve çalışma biçimi açısından karşılaştırarak açıklayınız. Doğal katil hücrelerin zarlarında bulunan reseptörler, diğer bağışıklık hücrelerinden farklı olduğu gibi
sayıları da fazladır. Bu reseptörler sayesinde çevresinde oluşan farklılığı algılayabilirler. Normal hüc-
reler ile değişime uğramış, kanserleşmiş ya da patojenle enfekte olmuş hücreleri birbirinden ayırt ede-
bilirler. Daha önce karşılaşsın ya da karşılaşmasın farklı hücreleri algıladıklarında hızlıca aktifleşerek
sayılarını artırırlar. Ardından farklı hücrelere bağlanır ve içerisinde bulunan kimyasalları o hücrelere
doğru salgılarlar. Bu kimyasallar, hücrenin içeriğiyle birlikte yok edilmesini sağlar.
7. İnsanlarda süt, yumurta, fıstık gibi besinlere; aşı, antibiyotik gibi ilaçlara; polenlere, toza, böceklere
olmak üzere çok çeşitli alerji görülebilir.
a) Bu alerjilerin oluşma mekanizmaları ve belirtilerinde farklılıklar olabilir mi? Açıklayarak belirtiniz. 1. Doğal katil hücrelerin vücut savunmasının hangi aşamasında yer aldığı söylenebilir? Açıklayarak
belirtiniz.

b) Alerjiler doğuştan mı getirilir yoksa aniden mi ortaya çıkar? Gerekçeleriyle açıklayınız.

136
Hazırlayan: Dr. Figen EMEKSİZ AYRANCI