Page 136 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 63

1. ÜNİTE > İnsan Fizyolojisi Kazanım 11.1.4.5. Bağışıklık çeşitlerini ve vücudun doğal savunma mekanizmalarını açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel düşünme becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi SİTOKİN FIRTINASI 30 dk.

Amacı Bağışıklık çeşitlerini ve vücudun doğal savunma mekanizmalarını açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metin ve görselden faydalanarak soruları cevaplayınız.

Hafıza T
Enfekte olmu lenfos tler
hücre
Yardımcı T
lenfos tler
S tok n n
Kat l T
hücres

Ölü hücre Reseptör
M toz
S tok n n

Enfekte olmu
hücre
COVID-19 hastalığına neden olan SARS-CoV-2 virüsü, RNA taşıyan bir virüstür. Öksürme, hapşırma ile
etrafa yayılan damlacıklar ve temas yoluyla bulaşır. Virüs; burun, ağız ve göz gibi organların salgılarından
geçerek solunum yolu hücrelerine, ardından alveol hücrelerine tutunur. Hücre zarındaki bazı kapılardan içeri
girerek hücrede çoğalmaya başlar.
Patojenin bulaştığı hücreye enfekte olmuş hücre de denir. Enfekte olan hücre, patojene ait bazı proteinleri hüc-
re zarının üzerine yerleştirir. Buradaki amaç: "Bana virüs bulaştı. Hücre zarımdaki gösterdiğim proteinler bu
virüse ait, onları gördüğünüz yerde öldürün." mesajı vermektir. Vücudumuz daha önceden bu virüsü tanımış
olsaydı B lenfositlerin ürettiği antikorlarla bu virüsler hemen yok edileceklerdi. Fakat vücudumuz tanımadığı-
mız bir düşman ile karşı karşıya kalmıştır. Virüs bulaştığında enfekte olmuş hücrelerde öncelikle sitokin denilen
bağışıklık sistemini uyaran küçük protein molekülleri üretilir. Sitokinler; virüslerin çoğalmalarını baskılamak,
bağışıklık hücrelerini bölgeye toplamak, hücreler arası etkileşimi ve iletişimi sağlamak üzere salgılanır. Sitokini
algılayan makrofaj hücreleri, emir almış gibi enfekte olan hücreleri fagositozla yok etmeye başlar. Sitokinler,
virüsün çoğalmasını ve enfeksiyon bölgesine özgün bağışıklık elemanlarının toplanmasını sağlarlar.
Monosit denilen hücrelerimiz, bütün vücutta yaygın olarak bulunan doğal bağışıklık hücreleridir. Makro-
fajlar ve dendritik hücrelerine de dönüşürler. Makrofajların bazıları patojenlerin enfekte ettiği hücreleri
fagosite ederler. Bazı makrofajlar da patojenlerden elde edilmiş antijenleri lenfositlere sunarlar. T lenfo-
sitleri, kendisine sunulan antijeni tanıyarak makrofaja bağlanır. Bu bağlanma, sitokin salınımını da sağlar.
Bu durum hücreler arası haberleşmeye yol açar. Salınan sitokinler yardımcı T lenfositleri ve katil T lenfo-
sitlerinin çoğalmasını uyarır. Yardımcı T lenfositlerinin çoğalması B lenfositlerinin çoğalmasını ve antikor
üretimini teşvik eder. Katil T lenfositleri, enfekte edilmiş konak hücrelere saldırır. B lenfositlerinden salınan
antikorlar, serbest virüslerin yüzeyine bağlanır. Makrofajlar, bu şekilde virüsleri daha kolay takip edebilirler.
Enfeksiyon kontrol altına alındığında aktif T ve B lenfositleri hafıza hücrelerine dönüşür.
Bazı hastalarda durum daha ağır seyredebilir. Bağışıklık sistemi, virüs bulaşmış her akciğer hücremizi yok
etmeye başlar. Vücut, sitokinin fırtınasının içinde kalmıştır. Sitokin fırtınası ile ilişkili enflamasyon (ilti-
haplanma) önce bölgesel olarak başlar, daha sonra dolaşım yoluyla bütün vücuda yayılır; çoklu organ yet-

133