Page 241 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

115 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Sadık’ın uzandığı yerin çevresinde yaygın olarak yeşil otlar bulunmasına rağmen ceviz ağacının altında
ot bulunmamasının nedeni ne olabilir? Bu durum hangi simbiyotik yaşam türü ile ilişkilendirilebilir?

Yönerge Aşağıda verilen görsel ve metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

2. Ağaçta yuva yapan kuşlar ile ceviz ağacı arasındaki simbiyotik ilişki türü nedir? Bu birliktelikten bu
iki canlı türünün nasıl etkilendiğini açıklayınız. 1 2 3 4 5 6

3. Sadık, üzerine düşen yapraktaki tırtılın yaprağı yediğini ve ceviz ağacına zarar verdiğini bilmektedir.
Ancak parazitlerin sadece konak canlıların içinde yaşadığını düşündüğü için bu canlının parazit Zaman
olmadığına inanmaktadır. Sadık'ın böyle düşünerek göz ardı ettiği parazitlik türü nedir? Bu türde
parazitlik gösteren başka canlılara örnekler veriniz.

Bozucu Faktörler

4. Mikoriza türü mantarlar, bir bitkinin köklerinde yaşayarak bitkinin topraktan daha fazla su ve mi-
neral elde etmesini sağlar. Ayrıca bu birliktelik bozulduğunda her iki canlının da olumsuz yönde 1 2 3 4 5 6
etkilendiği gözlemlenmiştir. Bu bilgiden hareketle ceviz ağacı ile mikoriza türü mantarların oluştur-
duğu simbiyotik yaşam türü nedir? Mikoriza türü mantarların ekosisteme ve ekonomiye faydalarını Görsel: Süksesyon şeması
açıklayınız.
Bir bölgede baskın durumdaki canlı türünün zaman içerisinde yerini bir başka türe bırakmasına sük-
sesyon denir. Süksesyona sıralı değişim ya da ardıllık da denilmektedir. Bölgede ilk gelişen türler ge-
nellikle hızlı çoğalıp gelişebilen, küçük boyutlu, kısa ömürlü bitkiler olup zamanla gelişerek olgun,
kararlı ve dengeli bir düzeye ulaşır. Süksesyonu tamamlamış kararlı duruma dönüşmüş komünitelere
klimaks denir.
5. Otsu bitkilerin, dallara yuva yapan kuşların, yaprağı yiyen tırtılın ve mikoriza türü mantarların ceviz Süksesyona örnek olarak Michigan (Mişigan) Gölü’nü verebiliriz. Göl şimdiki konumundan daha gü-
ağacı ile kurdukları simbiyotik birlikteliklerin sona ermesi durumunda bu canlıların sayısında olabi- neyde yer almakta idi. Ancak yavaş yavaş kuzeye doğru çekilmeye başlamıştır. Kuzeye çekilirken geri-
lecek değişiklikleri aşağıdaki grafikler üzerinde gösteriniz. de bir seri ardışık genç kıyılar ve kum tepecikleri bırakmıştır. Yukarıdaki görselde 1. bölgenin gölden
kalan çakıllı bölge olduğunu düşünürsek kıyıdan güneye doğru yürümeye başlayan biri, çıplak plajla
B rey sayısı B rey sayısı
başlayan ve yaşlı bir ormanla sona eren çeşitli süksesyon evrelerini görebilir.

1. Yukarıdaki şekilde numaralandırılmış süksesyonu meydana getiren aşamalarda hangi canlı grupla-
rının bulunduğunu düşünürsünüz?
Zaman Zaman
Cev z ağacı - Otsu b tk ler Cev z ağacı - Yuva yapan ku lar
B rey sayısı B rey sayısı

Zaman Zaman
Cev z ağacı - Tırtıl Cev z ağacı - M kor zalar

238
Hazırlayan: Gökhan DARGIÇ