Page 244 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 117

2. ÜNİTE > Komünite ve Popülasyon Ekolojisi Kazanım 11.2.2.1. Popülasyon dinamiğine etki eden faktörleri analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri: Verileri Toplama, İşleme, Yorumlama ve Sonuç Çıkarma Becerisi, Tahmin Etme Becerisi
Etkinlik İsmi POPÜLASYON DİNAMİĞİ VE ÇEVRE DİRENCİ 30 dk.
Amacı Popülasyon dinamiğine etki eden faktörleri örnek üzerinden açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Belirli bir zamanda bir yaşam alanını paylaşan aynı
türden canlılarınn oluşturduğu topluluğa popülas-
yon denir. Atlas Okyanusu’nun güneyinde yer alan
Falklant Adaları’ndaki kral penguenler, Abant Gö-
lü’ndeki alabalıklar, Eskişehir Orman Fidanlığında-
ki sedir ağaçları popülasyona örnek verilebilir. Ha-
yatta kalma mücadelesi, neslinin devamlılığını
sağlama, besin kaynaklarının sınırlı olması gibi ne-
denler aynı türün bireylerini bir arada tutar.
Popülasyonun yerleştiği alanın özellikleri, sahip ol-
duğu besin kaynakları, ısı, ışık, nem, tür içi ve türler
Görsel: Kral penguen popülasyonu arası rekabet gibi etkenler popülasyon dinamiğini
belirler. Popülasyon dinamiği; popülasyonu oluşturan birey sayısı, popülasyonun büyüklüğü, taşıma ka-
pasitesi, dağılımı, yaş dağılımları gibi popülasyon hakkındaki özelliklerin bilinmesini sağlar. Popülas-
yonların büyüklüğü sabit değildir. Sahip olduğu birey sayısı ve biyokütlesi zaman içinde değişim gösterir.
Popülasyon Yoğunluğu
Belirli bir zaman diliminde birim alan veya hacimdeki birey sayısı popülasyon yoğunluğunu oluştu-
rur. Belgrad Ormanları’ndaki metrekareye düşen meşe palamudu sayısı o türlerin o zaman diliminde-
ki popülasyon yoğunluğu hakkında bize bilgi verir. Popülasyonun büyüklüğü (nüfusu) zaman içinde
doğum ve içe göçler ile artarken ölüm ve dışa göçler ile azalır.
Popülasyon Taşıma Kapasitesi
Bir yaşama alanındaki popülasyonun bulundurabileceği en fazla birey sayısına taşıma kapasitesi denir.
Doğal hayatta çevre direnci popülasyonun büyümesini sınırladığı için popülasyonlar taşıma kapasitesini
aşmaz. Isı, ışık, nem, besin sıkıntısı, rekabet, parazitler, hastalıklar ve avcı sayısı çevre direncini oluşturur.
Popülasyonun Dağılımı
Popülasyonların coğrafi sınırları içerisindeki bireylerin yerleşme biçimi popülasyonun dağılımını
oluşturur. Sıcaklık, nem, rüzgâr gibi çevresel faktörler dağılım modellerinin oluşmasında etkilidir.
Popülasyonların dağılımı kümeli dağılım, düzenli dağılım ve rastgele dağılım olmak üzere 3 tiptir.
Kümeli Dağılım: Popülasyonlarda en yaygın görülen dağılım biçimidir. Mantarlar, besinin bol olduğu yer-
de kümeleşir. Kuşlar ve küçük balıklar savunma amacıyla, kurtlar avlanmak amacıyla gruplar oluşturur.
Düzenli Dağılım: Bireyler arasında kaynakların yetersiz ve rekabetin söz konusu olduğu yerlerde
görülen dağılım biçimidir. Falkland Adaları’ndaki kral penguenler ve üreme amaçlı bir bölgede kuluç-
kaya yatan bazı kuşlarda düzenli dağılım görülür.
Rastgele Dağılım: Bireylerin dağılımlarında karşılıklı bir etki yoktur. Bireyler kendileri için uygun
alanları seçer ve aralarındaki mesafe farklıdır. Bireyler arasında etkileşim en azdır. Karahindiba to-
humları rüzgârla taşınarak rastgele yaşam alanları oluşturur.

1. Bir ortamdaki birey sayısının aşırı artması popülasyonun büyüme hızını nasıl etkiler? Kısaca açıklayınız.

241