Page 240 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 115

2. ÜNİTE > Komünite ve Popülasyon Ekolojisi Kazanım 11.2.1.3. Komünitede türler arasında simbiyotik ilişkileri örneklerle açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Sınıflandırma Becerisi

Etkinlik İsmi İÇ İÇE YAŞANTILAR 30 dk.
Amacı Simbiyotik ilişki çeşitlerini açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Simbiyotik yaşam ile ilgili verilen aşağıdaki görselleri ve metni inceleyerek soruları cevaplayınız.

Palyaço balığı ve anemon Kükürt mantarı ve çınar ağacı

Köpek balığı ve vantuzlu balık Cev z ağacı ve altındak otlar

Komünitede iki farklı türün birbiriyle ilişki içinde olmasına ve bir arada yaşamasına simbiyoz yaşam
denir. Canlılar arasındaki bu ilişkiler yararlı (+), zararlı (-) veya nötr (0) olabilir. Simbiyoz yaşam bi-
çimleri; parazitlik, mutualizm, amensalizm ve kommensalizm şeklinde sınıflandırılabilir.
Parazitlik, organizmalardan birinin, besinini ev sahibi organizmadan alarak yarar sağladığı, ancak
ev sahibi organizmaya da zarar verdiği, (+/-) şeklinde ifade edilen ilişkidir. Bu ilişkiye örnek olarak
kükürt mantarlarının bir ağacın gövdesinde yaşayarak ve o ağaca zarar vererek yaşaması gösterilebilir.
Mutualizm, her iki türün de yarar sağladığı (+/+) türler arası bir ilişkidir. Örneğin bir deniz mercanı olan
anemon, yakıcı tentakülleri ile derisi mukusla kaplı olan palyaço balığını düşmanlarından korur. Palyaço
balığı da anemonla beslenen balıkları anemondan uzak tutar. Böylelikle karşılıklı yarar sağlanmış olur.
Amensalizm, türlerden birinin etkilenmediği, diğer türün ise zarar gördüğü, (0/-) şeklinde ifade edi-
len etkileşimdir. Ceviz ağacının yaprağından salgılanan bir kimyasalın yere aktığında çimlerin gelişi-
mini engellemesi amensal etkileşime örnektir.
Kommensalizm, türler arasında bir türün yarar gördüğü, diğerinin ise ne yarar ne de zarar gördüğü
ilişkidir. Köpek balıklarına tutunan küçük balıklar ve kaya midyeleri buna örnektir.
Ailesi ile pikniğe giden Sadık uzun süre top oynadıktan sonra bir ceviz ağacının altına sırtüstü uzan-
mıştır. Sonra etraftaki yeşil otlar aklına gelmiş ve elbiseleri boyanmasın diye hemen ayağa kalkmıştır.
Bulunduğu ceviz ağacının altında hiç yeşil ot olmadığını görünce çok şanslı olduğunu düşünüp tekrar
yere uzanmıştır. Ceviz ağacının dalları arasından yuvasındaki yavrusunu besleyen bir kuşu izlemeye
başlamıştır. Bu sırada ağacın bir yaprağı tam üzerine düşmüş ve Sadık, yapraktaki tırtılı görünce çok
korkmuş, hemen oradan uzaklaşmıştır. Ceviz ağacındaki bu canlılığa hayran kalan Sadık internetten
ceviz ağacını araştırmış ve gördüğü canlıların dışında, ceviz ağacının köklerinde mikoriza türü man-
tarların yaşadığını da öğrenmiştir.

237