Page 122 - FELSEFE 11 BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

FELSEFE 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARI
1. Etkinlik 4. Etkinlik
1. Yönerge Yönerge
1. Felsefe, insanı anlama çabasının bir ürünü olarak ortaya çık- 1. Herakleitos ve Parmenides’in değişime yaklaşımları farklı olsa
mıştır. da her iki düşünür de değişimden hareketle asıl varlığa ulaşmış-
2. Tanrı, Clement’e göre bazı insanları düşünce ve bilgelikle dona- tır. Ama körü körünelikten uzak, tek kaynağa takılıp kalmadan
tarak yaratmıştır. Akıl ve bilim, insanı hikmete götürür ki bu da aklın yanında onun algılayış gücünü de işe katmışlardır. Bu sa-
imandır. İnanç, felsefe tarafından doğrulanmaktadır. yede materyalizm kadar idealizmin ve rasyonalizmin de öncüsü
olmuşlardır.
2. Yönerge
2. Değişim, sorgulama ile ön kabulleri ve dogmaları reddederek
1. Felsefe, insanın kendini çevreleyen evrenin bilmecesine verdiği ulaşılan sonuçtur. Felsefi bilginin en önemli özelliği de sorgu-
cevaptır. İnsan, kendini çevreleyen evrene korkuyla değil merak layıcı olmasıdır. Medeiros’un şiirinde bahsettiği “küçük dozda
ve şaşkınlıkla yaklaşmıştır. Bu tavır sonucunda şeylerin gerçek ölüm” kavramı da sorgulamayan, değişmeyen, ön kabullerle
doğasını anlamak üzere akılcı açıklamalar yapma çabası içine hareket edenlerin yaşayacağı zihinsel durağanlığı tarif eden bir
girmiştir. kavramdır. Bir yerde değişim yoksa sorgulama ve araştırma da
2. Felsefe, insanlık tarihinin binlerce yıllık birikiminin ürünüdür. yoktur. Sorgulama, araştırma ve değişimin olmadığı yerde fel-
Bu noktada yazının bulunması çok önemli bir gelişmedir. İnsa- sefe olamaz; bu da bir çeşit küçük ölümdür.
nın düşündüklerini yazıya dökmesi, bilginin doğru bir şekilde
aktarımını ve paylaşımını mümkün kılmıştır. 5. Etkinlik
3. Sokrates, mutlak etik değerlerden yola çıkarak gerçek bilgeliği 1. Yönerge
aramıştır. İlk medeniyetlerde ortaya konan ürünlere bakıldığın-
da insan davranışları üzerine ahlaki sorgulamaların yapıldığını 1. Felsefenin sorduğu ilk soru, “Tüm varlıkların ilkesi/başlangıcı
görüyoruz. Kozmos ve erdem anlayışına dönük bu arayış, insa- nedir?” sorusudur ki buna literatürde “arkhe (ἀρχή) problemi”
nın evreni ve kendini anlama çabası olarak felsefenin doğuşuna denir.
kaynaklık etmiştir. 2. Bu düşünürleri arkhe açıklamalarında teklik ve çokluk, soyutluk
ve somutluk açısından ele almak mümkündür. Anaksimandros,
2. Etkinlik çokluğu belirsiz bir töz açıklamasıyla ve soyut bir yaklaşımla ele
Yönerge almıştır. Öğretmeni Thales ve öğrencisi Anaksimenes ise varlı-
ğın kaynağına tek bir neden koymuş ve nicel olarak ölçülebilir
1. 1. Thales/Anaksimandros/Anaksimenes bu nedenlerle de somut olarak konuyu açıklamıştır. Bu sınıflan-
2. Anaksagoras/Herakleitos/Ksenofanes dırmada Anaksimandros’un yalnız kalacağı söylenebilir.
3. Epiktetos
4. Diogenes 2. Yönerge
5. Lukianos
6. Aristoteles 1. Tao birdir, mutlaktır hem görünen hem de görünmeyen alem-
dir. Tao, tüm yaşamın ilkesi olan en yüce akıldır.
2. 1. Anaksagoras 6. Herakleitos 2. Parmenides ve Herakleitos arasındaki temel fark, onların “var-
2. Ksenofanes 7. Lukianos lık”tan, “var olan”dan ne anladıkları ile ilgili farklı düşünme bi-
3. Aristoteles 8. Anaksimenes çimlerinde saklıdır. Parmanides için gerçeklik, ebedî ve değiş-
4. Epiktetos 9. Diogenes mez olan, yaratılmamış ve yok edilemez olan, sürekli ve kalıcı
5. Thales 10. Anaksimandros olan “bir”dir. Herakleitos için ise evren, sürekli bir hareket, başı
sonu olmayan bir değişim ve devinimdir.
3. Etkinlik
3. Herakleitos, kendinden önceki doğa filozoflarından farklı ola-
1. Yönerge
rak varlığı bir oluş olarak görür. O, aynı zamanda zıtlıkları da
sever ve onları zorunlu görür çünkü oluş ancak onunla müm-
kündür. Zıtlar, aynı zamanda çokluk demektir Çokluk olmadan
birlik, birlik olmadan çokluk olmaz.
Parmenides, kendinden önceki doğa filozoflarından farklı
olarak varlığı hareketsiz olarak algılar. Gerçeğin tümü tek ve
hareketsiz bir maddeden oluşmaktadır. Var olan her şey değiş-
mez, devinimsiz bir madde kütlesi olmalıdır. Bu sebeple görüp
duyduklarımız bir yanılgıdan ibarettir. Doğruya duyular değil
akıl ulaşır. Doğa filozofları ise dış dünyadaki varlıkların kendi-
sinden doğup geldiği ilk maddenin bulunması ile ilgilenmiştir.
Farklı açıklamalar getirseler bile ilk madde tektir ve her şeyi
açıklamaya yeterlidir.

120