Page 17 - FELSEFE 11 BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FELSEFE 11 6

1. ÜNİTE >MÖ 6. YÜZYIL-MS 2. YÜZYIL FELSEFESİ Kazanım: 11.1.2. MÖ 6. yüzyıl-MS 2. yüzyıl felsefesinin karakteristik özelliklerini açık-
lar. b) Sokrates ve Sofistlerin (Protagoras ve Gorgias) bilgi ve ahlak anlayış-
Alan Becerileri: Akıl Yürütme
ları ele alınır
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi

Etkinlik İsmi BİLGİ ÜZERİNE 80 dk.
Amacı Sokrates’in bilgi anlayışını açıklayabilme. Protagoras ve Georgias'ın bilgi anlayışlarını açıklayabilme. Bireysel

1. Yönerge Aşağıda verilen açıklama ile Sokrates ve Menon diyaloğu üzerine yazılmış metni okuyunuz. Metin-
de Sokratik yöntemi işaret eden ifadeleri aşağıda verilen kutuya yorumlayarak yazınız.

Açıklama
Sokratik yöntem iki aşamadan oluşur: İroni ve Mayotik. Sokrates, tartışmalara tartışma konusu hakkında kesin
bilgisi olduğunu ileri süren karşı tarafın aslında hiçbir şey bilmediğini göstermekle başlar. Karşı tarafın kesin bilgi
olarak sunduğu bilgiler üzerinde ironi (alay) yöntemini kullanır. Daha sonra çeşitli olay ve durumlara dayanarak
yaptığı sorgulamalarla karşı tarafta doğru bilgiyi doğurtma (mayotik) yoluna gider. Ona göre kesin ve doğru bilgi-
ler insanlarda doğuştan vardır ve bu yöntemler sayesinde açığa çıkarılmaktadır. Metinde Sokrates "S", Talebe "T"
harfleriyle belirtilmiştir.

S: O hâlde kazanç düşkünlüğü nedir ve : O hâlde bitkilerin değerini tanıyan,
kazanç düşkünleri kimlerdir? "ne zaman ve hangi tarlaya" dikme-
T: Bunlar bence hiç değeri olmayandan nin uygun olacağını bilen insan, hangi
kâr çıkarmayı düşünenlerdir. insandır?
S: Peki, sence hiç değeri olmadığını T: Çiftçidir, sanırım.
biliyorlar mı? Yoksa bilmiyorlar mı? Bil- S: Kazanacağını sanmak sözüyle kazanı-
miyorlarsa sana göre kazanç düşkünleri lacağına hükmetmekten başka bir şey mi
akılsızdırlar. anlıyorsun?
T: Ben akılsız demedim ama hileciler- T: Bunu anlıyorum.
den, dolandırıcılardan kendini kazanca S: O hâlde deminki gibi bana kendinin de
kaptıranlardan bahsediyorum. Onlar inanmadığın şeyi söyleyerek bu gençli-
faydalanmak istedikleri şeylerin değersiz ğinle benim gibi bir ihtiyarı aldatmaya
olduğunu çok iyi bilirler ama gene de yeltenme de doğruyu söyle. Kendisine iyi
utanmadan kazanç düşkünüdürler. bir çiftçi gözü ile bakan ve ektiğinin hiç-
S: Sen, kazanç düşkünü, biraz da diktiği bir şeye yaramadığını bilen bir kimsenin
fidanın hiçbir değeri olmadığını bildiği ondan bir kâr çıkarabileceğini tasarlama-
hâlde büyüyünce ondan faydalanmayı sı mümkün müdür?
düşünen çiftçi gibidir mi demek istiyor- T: Zeus (Antik Yunan tanrılarından
sun? Senin iddian bu mudur? biri) hakkı için değildir.
T: Gerçekte Sokrates kazanç düşkünü, her S: Dahası var. Atına bile bile kötü ot
şeyden faydalanmak gerektiğini düşünen veren bir süvari, sence atını ölüme sürük-
adamdır. lediğini bilmez mi?
S: Bir haksızlığa uğramış gibi böyle gelişi T: Bilmez olur mu.
güzel cevap verme. Dikkatli ol. Başlangıç- S: O hâlde bu kötü ottan bir kazancı
tan beri sorularımı yeniden tekrarlıyor- olacağını sanmaz.
muşum gibi cevap ver. Kazanç düşkü- T: Asla.
nünün, faydalanmayı kurduğu şeyin S: O hâlde sence kazanç düşkünleri kim-
değerini bildiğini kabul etmiyor musun? lerdir? Herhâlde değersiz olduğunu bil-
T: Ediyorum. dikleri şeylerden kazanç çıkarmayı uman,
S: Kuvvetli hatiplerimizin, cümlelerini demin sözünü ettiğimiz insanlar değildir
süsledikleri bilgince ifadelerini biz de ama o zaman da güzel dostum, tanımına
kullanarak soralım. göre kimse kazanç düşkünü değildir.

15