Page 94 - Tarih 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 11

CEVAP ANAHTARLARI

3. Osmanlı Devleti’nin toprak sisteminin bozulması, üretimin 3. Öğrencinin bilgi birikimi doğrultusunda öznel cevaplar verme-
azalması ve uzun süren savaşlar, bu dönemde merkezî yönetim si beklenmektedir.
politikalarında değişikliğe sebep olmuştur. Taşrada yöneticiler
vergi gelirlerine el koymuş, eyaletlerde isyanlar çıkmış, merkezî Etkinlik No.: 17
yönetimin gücü azalmıştır. Hem askerî giderlerin artması hem 1.
de vergilerin yeterince toplanamaması sonucunda devlet hazi- Öğrencinin araştırma yeteneğine, bilgi birikimine bağlı olarak
nesi büyük açık vermiştir. “Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Sudan, Mısır, KKTC, GKRY, Gür-
cistan, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Ukrayna, Moldova,
Sırbistan, Karadağ, Arnavutluk, Makedonya, Bosna Hersek,
Etkinlik No: 14
Kosova” vb. farklı cevaplar verilebilir.
1. Öğrencinin bilgi birikimini kullanarak öznel cevaplar vermesi
ve çıkarımlarda bulunması beklenir. 2. Öğrencinin araştırma yeteneğine, bilgi birikimine bağlı olarak
“milliyetçilik akımının etkisi, büyük güçlerin sömürge arayı-
2. XVII. yüzyılda tımar sisteminin bozulmasına bağlı olarak tı- şı ve sömürgecilik rekabeti, Rusların Panslavizm politikası ve
marlı sipahi sayısı da azaldı. Devşirme sisteminin bozulması, sıcak denizlere inme isteği, Osmanlı siyasi ve askerî yapısında
usulsüz kayıt yapılması ve yeniçerilerin merkezde tüfekle dona- yaşanan zafiyetler” vb. farklı cevaplar verilebilir.
tılıp güçlenmesiyle birlikte yeniçeri sayısı arttı. Sipahilerin ateşli
silah eğitimine ayak uyduramaması sonucunda ise ateşli silah- 3. Öğrencinin araştırma yeteneğine, bilgi birikimine bağlı olarak
lar kullanabilen saruca ve sekban paralı askerleri orduya katıldı. “denge politikası, siyasi reform ve yenilikler, çok yönlü diplo-
masi çabaları, askerî yapıda yenilikler ve askerî teknolojinin ge-
3. Sipahiler verilen tımar karşılığında savaş zamanı orduya dâhil liştirilmesi, caydırıcı askerî operasyonlar, etkili istihbarat faali-
olan atlı askerlerdir. Evlenebilirler ve toprakla uğraşabilirlerdi. yetleri, sanayi üretimine geçiş ve ekonomik kalkınma, hukuksal
Daha çok geleneksel silah kullanmışlar ve ateşli silahlara uyum düzenlemeler” vb. farklı cevaplar verilebilir.
sağlayamamışlardır. Yeniçeriler ise Osmanlı Devleti’nin düzenli
ordusunu teşkil eden, büyük çoğunluğu XVI. yüzyılda ateşli silah 4. Öğrencinin araştırma yeteneğine, bilgi birikimine bağlı olarak
kullanabilen profesyonel askerlerdir. Evlenemezlerdi ve sadece “Osmanlı Devleti’nin; siyasi yapısının kökünden değişeceği, si-
askerlikle meşgul olmaları gerekirdi. XVI. yüzyıldan itibaren or- yasi ömrünü yakında tamamlayacağı, uzun vadeli yeni bir siyasi
taya çıkan usulsüzlükler Yeniçeri Ocağı’nda bozulmalara neden strateji geliştireceği” vb. farklı cevaplar verilebilir.
olmuştur. Yeniçeriler evlenip çoluk çocuğa karışmışlar, tarım ve
ticaretle uğraşarak askerlik ve talimden uzaklaşmışlardır. 5. Öğrencinin araştırma yeteneğine, bilgi birikimine bağlı olarak
“Türkiye Cumhuriyeti’nin Balkan, Kafkas ve Kuzey Afrika ül-
4. Öğrencinin bilgi birikimini kullanarak öznel cevaplar vermesi keleri ile siyasi, askerî, iktisadi, kültürel vb. alanlarda işbirliği
ve çıkarımlarda bulunması beklenir. yapması” vb. farklı cevaplar verilebilir.

Etkinlik No: 15
Etkinlik No.: 18
1. Osmanlı Devleti’nde matbaanın gelişememesi; basılı kitaba
talebin olmaması, kitapların pahalı olması ve kâğıt kalitesi vb. 1. Öğrencinin araştırma yeteneğine, bilgi birikimine bağlı olarak
tekniklerin gelişmemesi gibi sebeplerle açıklanabilir. Ayrıca “Rusya, Bulgaristan, Yunanistan, İngiltere, Fransa, İtalya, Avus-
matbaa kurma hakkının devletin tekelinde olması da sivil bir turya-Macaristan, Almanya” vb. farklı cevaplar verilebilir.
pazarın gelişimini engellemiştir. Kısacası o dönemde Osmanlı 2. Öğrencinin araştırma yeteneğine, bilgi birikimine bağlı ola-
Devleti’nde matbaanın gelişmesini ve yaygınlaşmasını müm- rak “Osmanlı Devleti merkezî otoriteyi güçlendirmek, hukuk-
kün kılacak sosyoekonomik şartlar oluşmamıştır. suzlukları engellemek, dış baskıları önlemek gibi gerekçelerle
2. Dinî düşüncenin matbaanın kurulması ve gelişimine karşı çeşitli düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemeler sonucunda
olumsuz bir etkisinden bahsedemeyiz. Aksine piyasa dengesi devletin merkezî yapısı ile hukuk düzeni güçlenmiş ancak iç
gözetilerek hattat veya müstensihlerin mesleki kazançlarının ayaklanmalar ve dış baskılar daha da çok artarak büyük toprak
azalmaması için dinî kitapların basımına müsaade edilmemiş- kayıpları yaşanmıştır” vb. farklı cevaplar verilebilir.
tir. Gerçi müstensihlerin siyasi gücünün matbaanın gelişimini
engelleyecek kadar olmadığı da açıktır. 3. Öğrencinin araştırma yeteneğine, bilgi birikimine bağlı olarak
“Osmanlı Devleti, mücadele ettiği güçlü devletler karşısında
3. Öğrencinin bilgi birikimi doğrultusunda öznel cevaplar verme- içeride ve dışarıda büyük kayıplar vererek başarısız olmuştur.
si beklenmektedir. Osmanlı Devleti’nin sürekli toprak kaybetmesi, borçlarını öde-
yememesi ve büyük güçlerin emperyal hedefleri doğrultusunda
Etkinlik No: 16 yakın zamanda yıkılması çok muhtemel gözükmektedir” vb.
1. Arazi fiyatları ve bu araziyi işlemek için gerekli hayvan gücünün farklı cevaplar verilebilir.
temininde yaşanan zorluklar; köylü nüfusunu geleceğini tarıma Etkinlik No.: 19
bağlama konusunda ümitsizliğe düşürmüştü. Şehir ve köylerde
yaşayan genç ve dinamik nüfus için en önemli yükselme araç- 1. Tablo-1:
larından biri olan askeriye (yönetici) kanalında, XVI. yüzyılın XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin maruz kaldığı savaşları se-
ikinci çeyreğinden itibaren ciddi bir tıkanma yaşanmaya başla- bep ve etki açısından değerlendirme
mıştı. Bu dönemde tımarlı sipahilerin sayısında ve etkinliğinde Sebep: 1815 Viyana Kongresi’nde, bağımsızlık yanlısı isyanların
azalma görülmeye başlamıştı. Medrese tahsilini bitirenlere ka- bastırılacağına dair karar alınmış olmasına rağmen Avrupalı
dılık, naiplik, müderrislik, imamlık vb. vazifeler verilerek devlet devletler ve Rusya, Rumları Osmanlı Devleti’nden bağımsız ol-
yönetiminde söz sahibi olmaları sağlanıyordu. mak için destekledi.
2. XVI. Yüzyılda ortaya çıkan büyük sosyal gerginliklerin yaşan- Sebep: Rusya’nın Osmanlı toprakları üzerindeki emperyalist
dığı ve asayişin bozulduğu yerler anlamına gelir. Aynı zamanda emelleri, İngiltere ve Fransa’nın emperyalist çıkarlarıyla çeliştiği
isyanın çıktığı yerlerde vergi geliri yüksek verimli tımar toprak- için bu iki devlet Osmanlı Devleti’nin yanında yer aldı.
larının olduğu ve arazi ile bu araziyi işlemek için gerekli hayvan Sebep: Prusya’nın elde ettiği zaferlerle Avrupa’daki güç den-
fiyatlarında hızlı arttışın olduğu yerlerdir. gesini kendi lehine değiştirmesi Fransa ve İngiltere’yi rahatsız
93