Page 99 - Tarih 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TARİH 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

4. El emeğinden seri üretime geçişle birlikte toprağa bağlılık azal- 4. - Ulaşım
mıştır. Fabrikalaşmayla birlikte işçiye duyulan ihtiyacın artması ve - Eğitim
bunun sonucunda yaşanan göçlerle şehir nüfusu artmıştır. Bunun- - Yönetim
la birlikte sanayileşen ülkelerde halkın genel olarak refah seviye- - Tanıtım (Reklamcılık)
si yükselmiştir. Pazar ve ham madde ihtiyacının artmasına bağlı
olarak sömürgecilik hız kazanmıştır. Sanayileşen ülkelerde nüfus Etkinlik No.: 37
artmıştır. İşçi sınıfı ortaya çıkmıştır. Toplumlar sanayi toplumu ve
tarım toplumu gibi sınıflandırmalara tabi tutulmuştur. 1. Devletlerarası ilişkilerde siyasi ve ekonomik politikalar iç içe
geçmiş durumdadır. Çoğu zaman devletlerin siyasi hedefleri
ekonomi politikalarını; ekonomik hedefleri de siyasi politika-
Etkinlik No.: 35
larını şekillendirir. Devletlerarasındaki ilişkilerin çıkar üzerine
1. Endüstriyel üretime geçişle birlikte buhar gücüyle çalışan lo- kurulduğu düşünüldüğünde, siyasi hamlelerin ardında ekono-
komotiflerin ve gemilerin yapılması ulaşımda büyük kolaylık- mik hedeflerin de varlığı ortaya çıkar. Mısır sorunu, Osmanlı
lar sağlamıştır. Bunun yanı sıra yeni yol ve kanalların açılması Devleti’ni farklı siyasi arayışlara sevk etmiş, bu süreçte Osmanlı
da ulaşımı olumlu yönde etkilemiştir. Ulaşımın kolaylaşması, Devleti’nin mali dengesini bozacak bir ticaret antlaşması imza-
uzak ülkelerden bol ve ucuz ham madde getirilmesini sağladı. lanmıştır. Verilen metin incelendiğinde hem Rusya’nın hem de
Aynı zamanda üretilen malların kolayca pazarlara taşınmasını İngiltere’nin Doğu Akdeniz ile ilgili siyasi ve ekonomik emelle-
da sağlamıştır. Bu durum iç ve dış ticaretin gelişmesine olumlu rinin olduğu görülür. Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’nın güçlen-
katkı sağlamıştır. mesi ve Osmanlı Devleti’nden bağımsız hareket etme çabaları
emperyalist güçlerin bölgeye olan ilgisini artırmıştır. İngiltere
2. Endüstri Devrimi ile birlikte insan ve hayvan gücüne dayalı ve Rusya Osmanlı Devleti’nin bir iç meselesi olan Mısır sorunu
üretim tarzından makine gücüne dayalı üretim tarzına geçil- üzerinden bölgedeki siyasi ve ekonomik hedeflerine ulaşmayı
miştir. Devrimle birlikte el emeği üretimden seri üretime ge- amaçlamışlardır.
çilmiştir. Emeğin önemi azalırken sermayenin önemi artmıştır.
Ev tipi atölyelerden fabrilaşmaya geçilmesi sermayenin önemi- 2. - Osmanlı Devleti, geniş topraklara sahip olmasına karşın sana-
ni arttırmıştır. Seri üretimle talep fazlası ortaya çıkmıştır. Talep yileşme konusundaki eksiklerinden dolayı siyasi ve mali sorun-
fazlasını satmak için pazara olan ihtiyaç artmıştır. lar yaşamaktadır.
- Mısır meselesi, Osmanlı Devleti’ni dış politikada da zor du-
3. Geleneksel üretim tarzından endüstriyel üretim tarzına geçiş, rumda bırakmış, farklı arayışlara sevk etmiştir.
hayat standartlarını yükseltmiştir. Sanayileşmiş ülkelerde nü- - Osmanlı Devleti, iç ve dış sorunlarına çare arayışı içinde olup
fusun artmasının yanında hayat standartları da yükselmiştir. emperyalist devletler arasında denge politikası izlemektedir.
Bu ülkelerde halkın refah seviyesi yükselmiştir. Halkın talepleri - Osmanlı Devleti, kendi valisine söz geçiremeyecek kadar siya-
büyük oranda karşılanmıştır. Nüfusu artan şehirlerde halkın si otoritesini yitirmiştir.
altyapı, eğitim, sağlık gibi ihtiyaçları karşılanmıştır. - Osmanlı toprakları İngiliz tüccarların açık pazarı haline gel-
miştir.
4. Sanayi İnkılabı’nın sonucunda iş gücüne duyulan ihtiyaç artmış- - Yerli üretici ve tüccarın İngiliz tüccarları karşısında rekabet
tır. Sanayi İnkılabı’nın en önemli sonuçlarından biri işçi sınıfının gücü kalmamıştır.
ön plana çıkmasıdır. Sanayileşmeyle birlikte işçi sınıfı bazı hak- - Osmanlı Devleti iç siyasi sorunlarını çözebilmek için İngilte-
lar elde etmiştir. Sendikalaşma ve grev gibi haklar elde eden işçi re’ye yeni ekonomik imtiyazlar vermek zorunda kalmıştır.
sınıfı aynı zamanda çalışma koşullarında da bazı haklar elde et-
mişlerdir.üretim tarzından makine gücüne dayalı üretim tarzına 3. Bu madde ile Osmanlı sanayici ve tüccarının bir dış ülkeye sa-
geçilmiştir. Devrimle birlikte el emeği üretimden seri üretime tacağı üründen daha fazla gümrük vergisi alındığı görülmekte-
geçilmiştir. Emeğin önemi azalırken sermayenin önemi artmıştır. dir. Bu durum Osmanlı sanayici ve tüccarının ürettiği malı dış
Ev tipi atölyelerden fabrilaşmaya geçilmesi sermayenin önemini pazarlarda satmasını zora sokmuştur. Diğer taraftan ithalatta
arttırmıştır. Seri üretimle talep fazlası ortaya çıkmıştır. Talep faz- gümrük vergisinin düşük olması dışarıdan ucuz ve bol malın Os-
lasını satmak için pazara olan ihtiyaç artmıştır. manlı yurduna girmesini sağlayacaktır. Yerli üretici hammaddeyi
pahalıya mal ettiğinden iç piyasaya; gümrük vergileri yüksek ol-
Etkinlik No.: 36 duğundan dışarıya ürün satamayacaktır. Dışarıdan bol ve ucuz
mal gelince yerli sanayici ve tüccarın yabancı tüccar ve sanayi-
1. Harita ve metin incelendiğinde; XIX. yüzyılda İstanbul’da ile- ci ile rekabet imkânı kalmayacak, yerli atölye ve imalathaneler
tişim, tekstil, meslekî eğitim, dokuma, ulaşım, gıda, ekonomi kapanacaktır. Bu madde ile Osmanlı Devleti’nde ithalat artmış,
ve ülke savunması gibi birçok alanda sanayi kuruluşları açıldığı ihracat azalmış Osmanlı ticaret dengesi bozulmuştur.Osmanlı
görülür. ekonomisinin dışa bağımlılığı artmıştır.

2. Sanayi kuruluşları kurulurken; hammaddeye yakınlık, ulaşım 4. Rusya XVIII. Yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı Devleti’ni
ve pazar imkânları göz önünde bulundurulan faktörlerdir. Bu topraklarını kendisine hedef seçmiş ve sıcak denizlere inme poli-
imkânların varlığı üretim ve tüketim zincirinde maliyeti dü- tikasını hayata geçirebilmek için Osmanlı Devleti ile mücadeleye
şüreceğinden yapılacak kârı arttırır. XIX. yüzyılda İstanbul’da başlamıştır. İngiltere’nin sömürge yollarına hâkim durumda bu-
açılan sanayi kuruluşları açılırken deniz ve demiryolu ulaşım lunan Osmanlı Devleti, her zaman İngiltere’nin dikkatini çekmiş
imkânlarının olduğu yerleşim yerlerinin tercih edildiği görülür. ve İngiltere, lehine kullanabileceği her fırsatı değerlendirmek
istemiştir. Mehmet Ali Paşa İsyanı bu her iki emperyalist dev-
3. - Ekonomi alanında örgütlenmeye gidilmeli lete tarihî amaçlarına ulaşma yolunda bir fırsat olmuştur. XIX.
- Sanayi okulları açılarak kalifiye eleman yetiştirilmeli yüzyılda Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu siyasi, askeri ve
- İthalat ve ihracatta gümrük vergisi dengesi sağlanmalı ekonomik sıkıntılar bu durumu kolaylaştırmıştır. Her iki devlet
- Ulusal ve uluslararası sergiler açılarak sanayi ürünleri tanıtılmalı de Osmanlı Devleti’ne yardımcı olma bahanesiyle Doğu Akde-
- Sanayi ürünlerinin ucuz yoldan sevkiyatı için ulaşım imkânları niz’deki tarihî emellerine ulaşmanın, siyasi ve ekonomik çıkar
geliştirilmeli elde etmenin, mevcut siyasi ve ekonomik pozisyonlarını daha da
sağlamlaştırmanın hesaplarını yapmışlardır.

98