Page 95 - Tarih 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TARİH 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
etmişti. Prusya’ya karşı Rusya’yı kendi yanlarına çekmek için Etkinlik No.:20
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda (93 Harbi) tarafsız kaldılar.
Etki: Osmanlı Devleti, Avrupalı devletler ve Rusya’nın Rum 1. Osmanlı Devleti’nin İttifak Devletleri arasında bulunması her
İsyanı’na müdahil olması dolayısıyla Yunanistan’a bağımsızlık iki taraf için de faydalı sonuçlar doğurabilirdi. Jeostratejik açı-
vermek zorunda kaldı. dan Almanya’nın işini kolaylaştırabilirdi. Osmanlı Devleti’nin
Etki: Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti’nin yanında yer İttifak Bloğunda yer alması, mücadele cephesini genişleteceği
alması, Rusya’nın emperyalist gayelerine karşı Osmanlı Dev- için Almanya’nın üzerindeki baskıyı azaltacağı gibi Almanya’nın
leti’nin dik durmasını sağladı ve Osmanlı lehinde bir barışa geniş coğrafyalara ulaşmasını da kolaylaştıracaktı. Osmanlı
zorladı. Devleti ise bu blokta yer alarak Almanya ile kara bağlantısı ku-
Etki: Rusya’ya karşı yanında müttefik bulamayan Osmanlı rabilir ve onun askerî teknolojik altyapısından faydalanabilirdi.
Devleti, savaşta ağır bir yenilgiye uğrayarak kendisi için çok 1. Sebep (Eylem)
kötü sonuçları olan bir barışa razı olmak zorunda kaldı. An- Devletlerarası bloklaşmanın sebeplerini belirleyin.
cak Rusya’nın haddinden fazla menfaat sağlaması devletlerarası Bloklaşma teşebbüsleri Almanya ve İtalya tarafından başlatıldı.
dengeyi sarstı ve Osmanlı bu rekabet ortamını değerlendirerek Siyasi birliklerini sağladıktan sonra küresel rekabette hak ettik-
savaşın sonuçlarını çok az da olsa hafifletti. lerini düşündükleri payı almak için birlikte hareket etmek zo-
Osmanlı Devleti Açısından Sonuçları: 1821’de başlayan Rum rundaydılar. Bu yolda Almanya, İtalya ve Avusturya-Macaristan
İsyanı, büyük devletlerin araya girmesi ile 1829’da ilk meyvesini arasında savunma amaçlı bir ittifak kuruldu. Kurulan bu ittifak
Yunanistan’ın bağımsızlığı olarak verdi. Kırım Savaşı esnasında diğer büyük devletleri tedirgin edince ikinci blok da İngiltere,
küresel rekabeti iyi değerlendiren Osmanlı Devleti, Rusya’ya Fransa ve Rusya arasında kuruldu.
karşı Avrupalı devletleri yanına çekebildiği için ağır sonuçlarla 2. Sonuç (Etkisi)
karşılaşmak yerine bu savaştan kazançlı çıktı. Fakat bunun be- • Devletler arası bloklaşmanın sonuç veya etkilerini
deli Avrupalı devletlerin Osmanlı’nın iç işlerine karışma hakkı açıklayın.
elde etmeleri oldu. 93 Harbi’nde Rusya’ya karşı desteksiz kalan Bloklaşma, devletler arasındaki rekabeti derinleştirdi ve bu du-
Osmanlı Devleti büyük toprak kayıpları ve ağır tazminatlar rum küresel çapta bir savaşla sonuçlandı.
ödemek zorunda kaldı. 3. Mekanizma
Tablo-2 • Sebepleri sonuçlara bağlayan süreci anlatın.
• Şark Meselesi tarihsel olarak hangi açılardan önemlidir? • İki blok halinde gruplaşan devletler arasında küresel reka-
Büyük devletlerin kendi arasındaki rekabette Osmanlı Devle- bette pay elde etme yarışı, beraberinde silahlanma yarışını
ti’nin nasıl etkilendiğini anlayabilmek bakımından Şark Mese- doğurdu. Dünyadaki hammadde kaynakları, ticaret yolla-
lesi son derece önemlidir. rı ve pazarlara hâkim olma yarışı bu bloklar arasında bir
• Şark Meselesi ait olduğu dönemde önemli olarak kabul savaşı doğurdu.
edildi mi? Nasıl? 1. Ek sebepler veya alternatif sebepler varsa yazın?
Osmanlı topraklarına hâkim olma mücadelesi dönemin hemen Blokların oluşup genişlemesinde her devletin kendine ait se-
bütün büyük devletlerinin gündeminde olmuştur. bepleri vardı. Osmanlı Devleti, oluşan bloklara karşı muhtemel
• a) Etki: Şark Meselesi’nden devletler nasıl etkilendi? toprak kaybını önlemek ve kaybettiği topraklarını geri kazan-
Osmanlı Devleti, büyük toprak kayıpları yaşadı. mak istiyordu. Trablusgarp’ı Osmanlı’dan gasp etmiş olan İtalya,
Avusturya, Fransa, İtalya, İngiltere ve Rusya gibi emperyalist Osmanlı’nın İttifak Devletleri bloğuna girişini kabul etmemiş
devletler, Osmanlı Devleti topraklarının büyük kısmını ele ge- ve bunun gibi başka gerekçelerle İtilaf Devletlerine geçerek taraf
çirdi. değiştirmişti. Almanya’nın güçlenmesinden rahatsız olan Fran-
Osmanlı topraklarında yaşayan birçok millet, büyük devletlerin sa ve İngiltere, Rusya’yı yanlarına çekerken her birinin kendine
de desteğiyle bağımsızlık elde ederek kendi devletlerini kurdu. has sebepleri vardı. Örneğin Rusya Avusturya aleyhine Balkan-
• b) Miktar: Hangi milletler etkilendi? lar’da egemen olmak istiyordu.
Türkler, Araplar, Arnavutlar, Boşnaklar, Bulgarlar, Ermeniler, 2. Osmanlı Devleti’nin bloklardan birine girmeyi tercih et-
Makedonlar, Sırplar, Romenler, Rumlar (Yunanlar) mesinin, sebep sonuç ilişkisinden öte karşılıklı bir değişim
• c) Dayanıklılık: Etkileri ne kadar sürdü? (korelasyon) durumu olup olmadığına dair kanıtlarınız var
Şark Meselesi, 1071’de Türklerin Anadolu’da hâkimiyet kurma- mı? Açıklayın.
ya başlamalarıyla Avrupalılar için problem olarak ortaya çıkmış Bloklaşma konusunda Osmanlı Devleti önünde üç yol vardı:
ve yüzlerce yıl varlığını devam ettirmiş bir meseledir. Ancak tarafsız kalmak, İttifak Bloğu ya da İtilaf Bloğunda yer almak.
Türklerin bir tehdit oluşturma durumu ortadan kalkınca büyük Osmanlı yöneticileri, savaşta tarafsız kalmanın devlet için daha
devletler için mesele olmaktan çıkacaktır. ağır sonuçlara yol açacağını, İngiltere ve Rusya karşısında dev-
• Şark Meselesi’nin günümüze etkileri nelerdir? letin savunmasız kalacağını düşündüğü için oluşan yeni güç
Büyük devletler tarafından Şark Meselesi’nin kaynağı olarak dengesinde kendilerine yer kazanmaya çalıştılar. İtilaf Devlet-
görülen Türkiye’nin, uluslararası alanda karşılaştığı sorunlar leri Osmanlı’nın kendi bloklarında yer almasını istememişti.
bu meselenin günümüze etkileridir. Ayrıca Şark meselesi çer- Osmanlı yöneticileri de kendilerini İttifak Devletleri arasında
çevesinde Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakların çoğunda yer almak zorunda hissetti. Bu açılardan bakıldığında tarafların
yaşanan savaşlar da bölge insanı üzerinde olumsuz tesirler bı- konumlanışı, birbirlerinin takındıkları tutuma göre değiştiği,
rakmaktadır. bir korelasyon olduğunu göstermektedir.
• Şark Meselesi’nin tarihsel önemi zaman içinde nasıl de-
ğişebilir?
Meselenin milletler, dinler ve kültürler arasında olmayıp dev- Etkinlik No.: 21
letler arasındaki rekabetten kaynaklandığı düşünülürse bunun 1. Kavalalı Mehmed Ali Paşa Zeki, hırslı, kurnaz, çalışkan, re-
derin sonuçlar bırakması önlenebilir. Devletler, birbirlerinin formist, kendi menfaatlerini devletinin menfaatleri üzerinde
hak ve hürriyetlerine saygı duyarsa bu konu mesele olmaktan tutan, okuma yazma bilmeyen, büyük emelleri uğruna sonuç-
çıkabilir.
larını düşünmediği siyasi ve askeri hamleler yapan, önceleri bir
asker, komutan daha sonra da askeri ve siyasi kabiliyetleri ne-
deniyle kısa süre içinde Mısır’a vali olarak atanan bir şahsiyetti.

94