Page 420 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

206 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Metinde geçen sahihlik ve yalınkatlık sözcüklerinin anlamını bağlamdan hareketle tahmin ederek
TDK Türkçe Sözlük’ündeki anlamlarıyla karşılaştırınız. Tahminlerinizi ve bu sözcüklerin yerine
önerdiğiniz sözcükleri aşağıdaki tabloya yazınız.

Sözcükler Sözcüğün Tahmin Edilen Anlamları Sözcüğün Yerine Kullanılabilecek Sözcükler

sahihlik

yalınkatlık
(yalın katlık)

2. Okuduğunuz metinde geçen Birtakım romanlarda önceden tasarlanan kaba şemaların yalınlaştır-
dığı, akla kara hâline getirdiği kişiler, Ortadirek’te, bütün ilkelliklerine, cahilliklerine rağmen, insan
olmanın karmaşıklığı içindedirler. cümlesindeki altı çizili sözcük grubunun anlamını bağlamdan
hareketle açıklayınız.

3. 352 sayfalık (…) roman boyunca romandaki kişilere romancının “yama” yaptığını görmezsiniz…
cümlesinde geçen “yama yapmak” ifadesi size neler düşündürüyor? Açıklayınız.

4. Ve romandaki “insansızlık”, romancının işinin üstesinden gelemeyişiyle açıklanmıyor…

Metindeki bu cümleden hareketle bir romanın “insansız” olabileceğini düşünüyor musunuz? Yazar
bu ifadeyle roman kahramanlarının insan dışındaki varlıklardan seçilmesini mi, başka bir düşün-
ceyi mi kastetmiştir? Açıklayınız.

5. Ve romandaki “insansızlık”, romancının işinin üstesinden gelemeyişiyle açıklanmıyor… cümlesinde
geçen “üstesinden gelmek” deyiminin doğru şekli “uhdesinden gelmek”tir. Benzer şekilde sıkça
kullanılan “saatler olsun” sözünün doğrusu “sıhhatler olsun”; “göz var, nizam var” sözünün doğru-
su “göz var, izan (anlayış) var”; “Ateş olsa cürmü (günah, suç) kadar yer yakar.” sözünün doğrusu
ise “Ateş olsa cirmi (hacim) kadar yer yakar.” şeklindedir.
Konuşurken/yazarken buna benzer ifadelerin yaygın ama hatalı şeklini mi yoksa doğru şeklini mi
kullanmayı tercih edersiniz? Gerekçeleriyle açıklayınız.

418
Hazırlayan: Ahmet ASLAN