Page 452 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

222 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

kurgu konusunda son derece titiz davranmış, yapıyı matematiksel dengelerle ifade edilebilecek şekilde
kurmuştur.
Roman 30 bölümden oluşur ve bunlar, yolculuğun başı, ortası ve sonu olmak üzere üç kısma ayrılmış-
lardır. İlk iki bölüm Ç. köyünden Adana’ya (Çukurova›ya) gidişe; ortadaki yirmi altı bölüm Çukurova
faslına ve son iki bölüm de Adana’dan Ç. köyüne dönüşe ayrılmıştır. Yani 2+26+2. Ne var ki Orhan
Kemal yolculuğun asıl Çukurova faslı üzerinde durduğu için olay örgüsünün yapısı dikkatten kaçabilir
ve kaçmıştır da. Bu yolculuk kendi başına, düzenli bir yapı oluşturduğu için önemli değil yalnızca; gö-
receğimiz gibi ana temanın gelişim aşamalarıyla da örtüşerek romana bir bütünlük sağlar. Başka şekilde
söylersek yolculuğun başı, ortası ve sonu (ya da ayrılış, savaşım ve dönüş) ana temanın ortaya konması,
örneklerle işlenmesi ve sonuçlanması aşamalarıyla örtüşür. Şimdi ne demek istediğini metne daha ya-
kından bakarak açıklamaya çalışayım. (…)

Berna Moran, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış II
Kelime Dağarcığı:
arketip: Kök örnek. ayin: Dinî tören, ritüel. fasıl: Dönem, devre. ganimet: Bir rastlantı ya da yağma sonucu ele geçen kazanç
veya imkân. kapitalizm: Anamalcılık. mitos: Geleneksel olarak yayılan veya toplumun hayal gücü etkisiyle biçim değiştiren
alegorik bir anlatımı olan halk hikâyesi, mit. içgüdü: Bir canlı türünün bütün bireylerinde akıl ve düşünceden bağımsız
olarak doğuştan gelen bilinçsiz her türlü hareket ve davranış.

1. Eleştiri yazılarında genellikle eleştirilecek olan konunun tanıtılması, sonra olumlu ve olumsuz yan-
ların bulunması ve bir yargıya varılması aşamaları takip edilir. İnceleme yolunu seçen eleştirmenin
amacı çözümleme ve yorumlama yapmaktır. Okuduğunuz metinde ortaya konan bilgi ve tespitler
bu amaca ulaşmak için uygun mudur? Gerekçesiyle yazınız.

2. Bereketli Topraklar Üzerinde’nin olay örgüsü dünya anlatı edebiyatında çok kullanılmış olan bir tür
yolculuk üzerine kurulmuştur. Mitoslardan kaynaklanan, destanlara, romanslara ve arama arketipini
izleyen masallara geçmiş olan bu kurgu, ayrılış-savaşım-dönüş kalıplarından oluşur ve kökeni büyük
bir olasılıkla Yakın Doğu’nun çok eski bereket ayinleridir.(…) Bu öykünün de ayrılış-savaşım-dönüş
kalıplarından oluştuğu açık.

Metinden alınan yukarıdaki ifadelerde yazar, eleştirdiği romanın yapısı ile dünya anlatı edebiyatı
arasında bir ilişki kurmaktadır. Yazarın böyle bir yorumda bulunması aktardığı bilgilerle uyuşmak-
ta mıdır? Niçin?

3. Şunu da söylemek gerekir ki Orhan Kemal kurgu konusunda son derece titiz davranmış, yapıyı mate-
matiksel dengelerle ifade edilebilecek şekilde kurmuştur. Roman 30 bölümden oluşur ve bunlar, yolcu-
luğun başı, ortası ve sonu olmak üzere üç kısma ayrılmışlardır. İlk iki bölüm Ç. köyünden Adana’ya
(Çukurova’ya) gidişe; ortadaki yirmi altı bölüm Çukurova faslına ve son iki bölüm de Adana’dan Ç.
köyüne dönüşe ayrılmıştır. Yani 2+26+2.

Metinden seçilen yukarıdaki ifadelerin metnin inandırıcılığına etkisi var mıdır? Düşüncelerinizi
yazınız.

450
Hazırlayan: Duygu T. KUŞ