Page 455 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 224

8. ÜNİTE > Eleştiri Kazanım A.4.10: Metinde yazarın bakış açısını belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Klişelerden Kurtulmak 30 dk.

Amacı Öğrencilerin eleştiri metninden hareketle yazarın bakış açısıyla ilgili öngörü edinmelerini sağlayabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Turgut Uyar
Giriş
Dünyanın En Güzel Arabistanı çıktığı zaman çok sevindim. Çünkü bu kitap biraz geç kalmıştı. İçinde o
ana kadar hiç okumadığım bir iki şiirin bulunmuş olduğunu görmek beni ayrıca sevindirdi. Buna karşı-
lık 1953-54 yıllarında yazdığı birkaç güzel şiiri bulamamak beni üzdü. Bence Arabistan, bu şiirlerle bir-
likte daha büyük oluyor ve değeri daha artıyor. Bu şiirler olmayınca Uyar’ın “kişisel destanı”nı tanımak
biraz güçleşiyor. Başkalarını bilmiyorum. Belki onlar yalnız Arabistan kitabı ile Uyar’ı anlayabilmiş ve
değerlendirebilmişlerdir. Ben bunu elimdeki yardımcı şiirlerle bile başaramadım. Onun için istemeye
istemeye de olsa yeni ipuçları bulurum umudu ile Türkiyem’i yeniden okumak işine koyuldum.
Bugün Türkyem’i okumak bana iki bakımdan faydalı oldu. Biri, Uyar’ı daha iyi tanımama yaradığı için,
öbürü şiirimizin o zamandan (1952) bu zamana ne kadar geliştiğini gösterdiği için. Ataç’ın Uyar’ı öven
“Önsöz”ünü okurken gülümsemeden edemedim. Demek o dönemde Uyar’ın şiiri beğenilebilecek bir
şiirdi. Başkalarını bilmem ama ben bu kitapta “güzellik” namına pek bir şey bulamadım. Bu, belki Tür-
kiyem’de Orhan Veli, Oktay Rifat, Melih Cevdet devrimlerini henüz sindirmeye başlamış, bir ayağı he-
nüz onların gerisinde olan bir şiir zevki yarattığı içindi.

Dünya
Şairin iyi bir şair olması için bir “dünya görüşü” olması şart değildir. Ama “özel bir dünyası” olması ya
da “dünyaya özel bir bakışı” olması şarttır. Uyar da kendisine özgü bir dünyası olanlardan. Bu yüzden
önemli bir şair o. Bir kusuru varsa o da “dünyasının biraz fazla özel” olması. Öyle olunca okuyucunun
onu bütünsü paylaşması, kavraması güçleşiyor. Okuyucu o dünyayı biraz fazla soyut, hiç değilse biraz
fazla sembolik buluyor.
(…)

Uyar’ın Dünyası

Uyar’ın Arabistan’dan önce yazdığı şiirler klişe dünyalarla doludur. Yalnızlığı yerme, mutsuzluktan ya-
kınma, içinde yaşadığı çevreden gönenme, bugünden çok yarına bel bağlama gibi temlere sık sık rastla-
nır. Bunlar, bir kişiliği olmadığından üzerinde durulmaya değmez. Ancak Arabistan’ladır ki Uyar, üze-
rinde durulmaya değer dünyalar getiriyor. Bunların bir kısmı gerçi yine klişe dünyalardır. Ama bunları
bize o kadar farklı bir düzen içinde sunuyor ki…
Şöyle de söylenebilir: Arabistan bize kendine özgü büyük bir dünya getiriyor. Tek bir dünya. Onun için-
de klişe olan dünyalar da var olmayanlar da. Ama bunlar bizim teker teker dikkatimizi çekmekten çok,
o büyük dünya içindeki yerleriyle ilgilendiriyor. Bu dünyalar kendileri ile bitmiyorlar, daha da öteye
uzanıyorlar. Öyle olunca “klişelik” diye bir şey de söz konusu olmuyor artık.

Hüseyin Cöntürk, Çağının Eleştirisi

Kelime Dağarcığı:
gönenme: Mutlu, mesut olmak, rahat bir hayat sürmek, sevinç duymak. klişe: Basmakalıp (söz, görüş vb.).

453