Page 586 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
ortaya koyan en iyi örnekler, sözlü geleneğimizde varlığını ilgisini ayakta tutmayı başardığını belirtiyor. Romanın konusunun,
koruyan bu ve buna benzer dizelerdir. Tanpınar, özellikle seçtiği konunun ele alınma biçiminin, yazarın hayatından izler taşıma
ve muhatabının çok iyi bildiği bu örneklerden hareketle bir ihtimalinin okuyucuya “keskin bir sahicilik” duygusu geçirdiği ve
“Yunus portresi” çizmiştir. “ön kabulleri yıktığı” tezi dikkate alındığında eleştirmenin konu
ve hedef kitle arasındaki uyumun yakalandığı kanaatine vardığını
4. Yunus Emre’nin yaşadığı dönemde bugünkü gibi kuralları ve düşünüyorum.
özellikleri belli eleştiri metinleri olmasa da bir eserin ortaya
konulduğu her dönemde okurun/dinleyenin izlenimlerini 2. Olası Cevap: Bu cümleler, adı geçen kitabın sadece bir gençlik
ortaya koyması doğal bir durumdur. Çünkü bir sanatkârın ilk romanı olarak değerlendirilemeyeceğine işaret etmektedir.
eserinden olgunluk eserine kadar aştığı merhalelerde eleştiri Yazar, bu romanı tüm yönleriyle anlayabilmek için mutlaka
mekanizması bir kılavuz işlevi görür. Yunus Emre’nin şiirinde belirli bir bakış açısına, birikime ve sorgulama becerisine sahip
geçen “Molla Kasım” da şaire yol gösteren eleştirmen bir kişilik olmak gerektiğini söylüyor. Buradan, yetişkinlerin de bu romanı
olmalıdır. Öyle ki “sorgular” anlamına gelen sigaya çeker sö- ilgiyle okuyabileceği sonucunu çıkarıyorum. Dolayısıyla, bu
züyle anlatılan Molla Kasım’ın, sözünü esirgemeyen bir “eleştir- eseri sadece gençler için yazılmış bir roman olarak tanımlamak
men” olduğu anlaşılmaktadır. yanlış olacaktır.
3. Olası Cevap: Kitapla ilgili bilgi vermeden önce yazarla ilgili
Etkinlik No.: 209 yaptığım araştırma sonuçlarından bahsederdim. Sonra kitabın
özetini verirdim. Kitapta kullanılan dil ve üslupla ilgili çıka-
1. Bir Şehit Mezadı, kurgulanmış bir metin olmasına rağmen rımlarımı aktarırdım. Kitabın beğendiğim ve beğenmediğim
hikâye yazarı; Millî Mücadele Dönemi’ne şahit olmuş ve yaşa- yönlerini gerekçelendirerek anlatırdım. Okuduğum benzer
dıklarını eserine yansıtmıştır. Bu durum, eleştiri yazarının da başka kitaplarla karşılaştırmasını yapardım. Arkadaşlarıma o
bu döneme ilişkin tenkitte bulunmasını sağlamıştır. kitabı tavsiye ediyorsam veya etmiyorsam bunun nedenlerini
2. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer açıklardım.
açıklamalar yapılabilir: 4. Günümüzde neredeyse her gün pek çok yeni kitap basılıyor ve
Koronavirüs salgınıyla mücadelede kurallara uymayanları, -genel ağın da etkisiyle- karşıma bu kitapların tanıtımları çıkı-
toplumsal koşullardan hareketle öznel ve sosyal eleştiri türleriy- yor. Oldukça çarpıcı reklamlarla okurlara tanıtılan bu kitapları
le anlatmak isterdim. Dünyayı ve ülkemizi etkisi altına alan bu okuduğumda bazen umduğumu bulamadığım için hayal kırık-
salgında insanların daha duyarlı olmasını sağlamaya çalışırdım. lığına uğrayabiliyorum. Piyasaya çıkan tüm kitapları okumaya
3. Türk edebiyatının değişim yaşadığı dönemlerin ve bu dönem- ve takip etmeye de vaktim olmadığından kitap eleştirilerini
okuyarak ilgilerime göre seçim yapabiliyorum ve aynı ilgileri
lerdeki tarihî olayların eserlere yansıması, son zamanlarda artan paylaştığım arkadaşlarıma da tavsiyelerde bulunabiliyorum. Bu
sosyal medya kullanımı ve sosyal medya aracılığıyla kitap, film yüzden eleştiri yazılarını okumanın en az kitap okumak kadar
vb. türlerin tanıtılması, eleştiri türünün hem yazılı hem de sözlü önemli olduğunu düşünüyorum.
kültüre katkısını ortaya koymuştur
4. Her sanat eseri az veya çok gerçekliğe dayanır. Olaylar ve du- Etkinlik No.: 212
rumlar karşısındaki bakış açımız gerçeğe yakınlığı nispetinde
anlam kazanır. Hayal, duygu, sezgi vb. özelliklerin ağır bastığı 1. a) Paragraflar Yardımcı Düşünceler
değerlendirmelerde ise ayakları yere basan, yol gösterici ger-
çeklik kaybolmaya başlar. Bu bağlamda gerçeklik üzerine inşa 1. Paragraf Edebiyatçıların ortak bir paydası yoktur.
edilen eleştiri; bireysel ve toplumsal anlamda eksiklerin gide-
rilmesine yardım eden, ufuk açan ve gelişime katkı sunan bir Edebiyatçılar bencilce ön plana çıkmak iste-
anlayışı da beraberinde getirir. 2. Paragraf yerek tersi bir durumda onları eleştirenleri
suçlamaktadır.
5. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer Her yaştan edebiyatçıda bencilce davranış
açıklamalar yapılabilir: 3. Paragraf üst safhada seyretmektedir.
Günlük hayatın içinde önemli bir yeri olan sosyal medya, Edebiyatçıların dedikleriyle yaptıkları bir de-
toplumun bilgilendirilmesinde ve yönlendirilmesinde etkin 4. Paragraf ğil, onlar her an değişmeye müsait bir kalıp
rol oynar. Sosyal medya araçlarının kullanılmasıyla düşünce oluşturmaktadır.
ve fikirlerin kısa sürede geniş kitlelere yayılması mümkündür.
Toplumun yapısını, düzenini, bireyler arası ilişkileri ve alışkan- 5. Paragraf Kişi başkalarının kusurunu söylerken kendi
lıkları yeniden biçimlendirebilme gücü olan sosyal medyanın kusurunu da söylemiş olur.
eleştiri kültürüne olumlu katkıları yadsınamaz.
b) Edebiyatçılar her yaşta bencilce ve tutarsız davrandıkları
için bir edebiyat dünyasından/âleminden söz edilmesi
Etkinlik No.: 210
mümkün değildir.
1. a) Metinde eser ve eserin tür özellikleri esas alındığı için metin 2. Bu yazıyı yazma amacım bazı sorunları göz önüne sermektir.
konusuna göre “esere dönük eleştiri” türüne girer. Toplumumuzda elbette ki farklı düşünen edebiyatçılar da vardır.
b) Sanatçıya dönük eleştiri örneği olsaydı eser yerine sanatçının Dileğimiz odur ki bu ahlakta olan edebiyatçılarımız çoğalsın
yaşamından, kişiliğinden, düşüncelerinden izlere yer veri- ve gençlerimiz de onların yolunda yürüsün. Bizim görevimiz
farkına vardığımızı fark ettirmek. Gerisi siz değerli okuyucula-
lir; eserin, sanatçısını yansıtacağı düşüncesinden hareketle
eserden çok sanatçı değerlendirilirdi. Okura yönelik eleştiri rımıza kalmış.
olsaydı eleştirmen eseri değerlendirmek yerine, eserin bir 3. Yazara katılıyorum. Bu durum insani bir zaaf olmakla beraber eği-
okur olarak kendi duyguları üzerinde bıraktığı etkileri ifade timle ve etik değerlerin aktarımıyla giderilebilecek bir durumdur.
ederdi. Topluma yönelik eleştiri olsaydı eleştirmen toplum- Yazara katılmıyorum. Çünkü bazı sanatçılar gerçekten çok
dan yola çıkar, ele aldığı eseri toplumsal şartlara bağlı olarak bencil ve kibirli olabilmektedir.
değerlendirirdi.
4.  Eleştiri gelişmenin en önemli anahtarıdır. Eleştiriye taham-
2. Eleştirmen esere yönelik kişisel yargılarını ön planda tuttuğu mül edemeyen insanlar hiçbir zaman kendini geliştiremez.
için metin, öznel eleştiriye örnektir. Yazdıklarının doğru olup olmadığını kendimde test ederim.
Doğruysa da gereğini yaparım.
Etkinlik No.: 211
 Eleştirilmeyi hiç sevmem. Ben de onu eleştiririm.
1. Eleştirmen, adı geçen romanın oldukça ilgi çekici bir konusu  Önce kendine bak, derim.
ve kurgusu olduğunu, Le Gendre’nin okuyucunun merak ve  Bir daha onunla konuşmam. Onu yok sayarım.

584