Page 587 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11

CEVAP ANAHTARLARI
5. Toplum olarak eleştiriye sıcak baktığımızı söyleyemem. Top- dilimiz ve kültürümüz açısından çok da iç açıcı olmayan bir
lumumuzda eleştiri sözcüğüne karşı ciddi bir alerji olduğunu duruma dönüşmüştür. Bu araçlarla dilimize pek çok farklı kav-
düşünüyorum. Bu durum yediden yetmişe kadar her kesimde ram, ifade biçimleri girmiş ve maalesef basın-yayına özgü bir
gözlemlenebilmekte. Ancak eleştirinin olmadığı yerde gelişme iletişim dili meydana gelmiştir. Yanlış telaffuzlara, bozuk cümle
ve ilerlemenin de olmayacağı açık bir gerçektir. Eleştiri ister yapılarına, anlatım bozukluklarına, yazım hatalarına, vurgu ve
olumlu ister olumsuz olsun kişiyi daima geliştirir. Bu yolla tonlama yanlışlarına dayalı bu kullanım, ana dilimizin gelişimi-
olumlu olanların tekrarına kapı açılırken olumsuz olanların da ni engellemektedir.
düzeltilmesi sağlanır.
Etkinlik No.: 214
Etkinlik No.: 213
1. İnsanı üstün yapan yeteneklerinin çeşitliliğidir.
1. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer Bir insanın yetenekleri ne kadar çeşitli ise o insan o kadar
cümlelerle açıklamalar yapılabilir: üstündür.
“Türk dili eğitimini ve öğretimini konu alan yazılar şimdi de
çıksın, tartışmalar yapılsın. Kültür dergileri, gazetelerin kültür 2. a) Metinde ağırlıklı olarak açıklayıcı anlatım biçimi kullanılmış;
sayfaları veya eklerinde dil yazıları yok. karşılaştırma, örneklendirme ve tanık gösterme yollarına
başvurulmuştur.
Beklediğimiz ise Türkçedeki yabancılaşmanın basında, okulda
konu edilmesidir. Ancak gündemde olan ve daha çok ihtiyaç b) Kanıtlayıcı anlatım biçimine başvururdum. Eleştirmeni
duyulan yabancı dil öğrenimi, yabancı dille eğitimdir.” tanımlar; eleştirmenin önemini ortaya koymak, okuru eleş-
tirmenlik mesleğinin gerekliliğine inandırmak, konu ile ilgili
“Ülkemizde öncelik Türkçe öğreniminde değil yabancı dil öğre- aydınlatmak ve kendi görüşümü kabul ettirmek için tanımla-
timindedir. İkisini bir arada yürütmek veya Türkçeyi daha çok ma, örneklendirme, tanık gösterme gibi düşünceyi geliştirme
öne çıkarıp öğrenci yetiştirmek fikri gündemde değil. Koşullar yollarını kullanırdım.
giderek yabancı dile öncelik veriyor.” 3. Dempstey’in (Demsey) Amerikalı, Carpentier’in (Karpentier)
“Türkçeyi ses ve yapı kurallarına göre yerinde kullanmak, yaz- Fransız dünya ağır sıklet boks şampiyonu; Berthelot’ın (Berhe-
mak bir meziyet sayılmıyor. Gözüm, akıcı bir üslupla konuşan lat) Fransız kimyacısı ve Termoşimi’nin kurucusu olduklarının
kimseleri arar.” bilinmesi gerekir.
Ana düşünce metnin geneline yayıldığı için bu tür cümleler
metne hâkimdir. Metin, “ana dilimizi yabancı dillerin özellikle 4. Tanımlama, karşılaştırma, örneklendirme, tanık gösterme, sayı-
de İngilizcenin etkisinden kurtarıp Türkçe eğitim-öğretimin sal verilerden yararlanma, somutlama ve soyutlama yöntemleri
gelişmesini destekleme” ana düşüncesi etrafında şekillenmiştir. kullanılabilir.
2. Metinde Türkçenin bilgi ve teknolojiyi üreten ülkelerin dil, Etkinlik No.: 215
kültür ve değerlerinin etkisi altında kaldığı vurgulamıştır. Ata-
türk’ün dille ilgili belirtilen sözüyle metinde anlatılmak istenen- 1. Olası Cevap: Bu metni yazan kişi “öykü” ve “hikâye” kelimele-
ler ilişkilidir. rini birbirinden ayrı düşünmemekle birlikte, hikâye kelimesini
anlatılan konu, öykü kelimesini ise anlatılan konunun yazıya
3. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer aktarılmış şekli anlamında kullanmıştır. Yazar, insan hikâyele-
açıklamalar yapılabilir: rinin öykü türü aracılığıyla yazıya aktarıldığını belirtmiştir. Bu
Gençlerin Türkçeyi sosyal medyada kullanma biçimiyle metni savına tanık gösterdiği Cemal Şakar’ın cümlesinde de benzer bir
sürdürmek isterdim. Günümüz gençliğinin “likelamak”, “fav- anlam kastedilmektedir.
lamak”, “stalk”, “troll” ve “hashtag” sözcüklerini kullandığını; 2. Aykut Ertuğrul’un hikâyelerinde peygamber kıssalarına ve
sosyal medya mecralarında yazmak yerine fotoğraf koymayı, Kur’an-ı Kerim’den ayetlere yer vermesi, bize şiir türündeki söz
konuşmak yerine emoji kullanmayı, kelimeleri tam ve doğru sanatlarından olan ve “hatırlatma” anlamına gelen “telmih”i
olarak ifade etmek yerine “cnm, mrb, slm…” şeklinde kısaltma- çağrıştırmaktadır.
larla yazmayı tercih ettiğini ve bu durumların Türkçenin yapı ve
kurallarının bozulmasına neden olduğunu belirtmek isterdim. 3. Yazar, Aykut Ertuğrul’un hikâye anlayışını anlatırken bu cümle-
4. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer lerde araya girmiş ve günümüzde genel kabul gördüğünü söy-
lediği “hikâyesi olmayan öykü” yaklaşımına karşı çıkmıştır. Bu
açıklamalar yapılabilir: cümlelerde tez/antitez çatışması vardır, dolayısıyla tartışmacı
Toplumun yerli mallara karşı takındığı olumlu tavır, dilimize anlatım biçimiyle yazılmıştır.
yeni giren veya girmeye çalışan yabancı kelimelere karşılık
bulan Türk Dil Kurumu ile bazı kişi ve kurumlara karşı göste- 4. Bu cümlelerde Doğu edebiyatından bazı eserlerin isimleri, Batı
rilmiyor. Bunun nedeni ise yabancı kelimelere karşılık olarak edebiyatından ise bazı fantastik yazarların isimleri verilerek
önerilen Türkçe sözcüklerin; televizyon, radyo, sosyal medya, örnekleme yapılmıştır.
gazete ve dergilerde kullanılmamasıdır. 5. Olası Cevaplar:
Bu yayın organlarının yabancı dilden Türkçeye giren veya Aykut Ertuğrul, Mümkün Öykülerin En İyisi adlı hikâye kitabı-
girecek olan kelimelere karşılık bulmada “karşılığı olmayan nın yazarıdır.
uydurma bir kelime türetme, eklerin yersiz kullanılması, telaf-
fuz durumu, anlam bakımından uygunluk meselesi, kelimenin Aykut Ertuğrul, farklı zamanlarda yaşayan peygamberleri aynı
üretildikten sonra halka arz edilmesi, bu kelimelerin dilin en hikâyenin içinde birleştirebilen bir yazardır.
çok kullanıldığı medyada kullanılması, okul kitaplarında yer Aykut Ertuğrul, Türk edebiyatının son dönemlerde en çok
alıp almaması vb.” sorunların yaşanması sözcüklerin toplumda dikkat çeken genç öykü yazarlarından biridir.
kabul görmesini engellemektedir.
5. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer Etkinlik No.: 216
açıklamalar yapılabilir: 1. Görsel anlatım, yazıya göre daha özlü bir ifade şeklidir. Bazen
Ana dilimizin özenle kullanıldığını söylemek pek mümkün bir görselin ifade ettiği anlam bin kelimeye bedeldir. Görsel
görünmemektedir. anlatımın hızlı, anlaşılır ve kalıcı öğrenmedeki rolü düşünüldü-
Hâlihazırdaki vaziyet; gerek toplum genelinde dile yönelik ğünde görsellerle desteklenmiş bir metin, içeriğin okuyucunun
bilinçsiz kullanımın gerekse televizyon, radyo, sosyal medya,
gazete ve dergilerin Türkçenin yapısını bozduğunu ve dilde zihninde somutlaşmasına, metin-okuyucu ilişkisinin güçlenme-
yozlaşmaya neden olduğunu göstermiştir. sine ve etkili bir öğrenmenin gerçekleşmesine yardımcı olur.
Basın-yayın araçları; dilimizin kurallarına uygun, doğru ve 2. Özellikle savaşın ve yoksulluğun hüküm sürdüğü coğrafyalarda
etkili kullanılmasında büyük fırsatlar sunmak yerine özellikle yaşam mücadelesi veren çocukların içinde bulunduğu koşulları

585