Page 100 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 46

2. ÜNİTE > Canlılarda Enerji Dönüşümleri Kazanım 12.2.4.1. Hücresel solunumu açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Verileri Yorumlama ve Sonuç Çıkarma Becerisi, Deney Düzeneği Kurma Becerisi
Etkinlik İsmi SPORCU İÇİN SOLUNUMUN ÖNEMİ 25 dk.

Amacı Hücresel solunum ve fermantasyon çeşitlerini açıklayabilme. Bireysel
1. Yönerge Aşağıda verilen metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Canlılarda besinlerden enerji elde edilmesini sağlayan üç olay vardır. Bunlar oksijenli solunum, oksijen-
siz solunum ve fermantasyondur. Fermantasyon etil alkol ve laktik asit fermantasyonu olmak üzere iki
şekilde gerçekleşir. Fermantasyonda oluşan moleküller tamamen parçalanmadıkları için oluşan mole-
küllerin içlerinde henüz koparılmamış enerji yüklü bağlar bulunmaktadır. Bu yüzden fermantasyon ile
elde edilen enerji oksijenli solunumda elde edilen enerjiden oldukça azdır. Her iki fermantasyon olayında
da glikoliz evresi ortak olarak gerçekleşir. Fermantasyon reaksiyonlarında farklılık oluşmasını sağlayan
son ürün oluşum evresidir. Etil alkol fermantasyonu bazı bakteriler ve mayalarda görülürken laktik asit
fermantasyonu oksijenin yeterli olmadığı durumlarda çizgili kas hücrelerinde ve yoğurt bakterilerinde
görülür. Oluşan laktik asit kan yolu ile beyne ulaşarak uyku merkezini uyardığı için yorgunluk asidi de
denilmektedir. Oksijenli ve oksijensiz solunumda fermantasyondan farklı olarak ETS (Elektron Taşıma
Sistemi) bulunur. Ancak kullanılan ETS elemanları aynı değildir. Oksijensiz solunumun oksijenli so-
lunumdan farkı, son elektron tutucu olarak sülfat, nitrat, kükürt, karbondioksit ve demir moleküllerin
kullanılmasıdır.Bataklık bakterileri ve derin deniz bakterilerinde oksijensiz solunum görülmektedir.

Glikoliz evresi Son ürün evresi
2 ATP
2 ADP + P 2 CO 2
İ

Gl koz 2 P rüv k as t 2 Et l alkol
2 NAD + 2 NADH 2 NADH 2 NAD +

Şekil 1: Etil alkol fermantasyonu

Glikoliz evresi Son ürün evresi
2 ATP
2 ADP + P İ

Gl koz 2 P rüv k as t 2 Lakt k as t
2 NAD + 2 NADH 2 NADH 2 NAD +

Şekil 2: Laktik asit fermantasyonu

Bir üniversite öğrencisi olan Süha okulunun basketbol takımında oynamaktadır. Takım arkadaşlarına
oranla tecrübeli olan Süha son zamanlarda antrenman sırasında nefes nefese kalmakta ve antrenman
sonrasında büyük yorgunluk yaşamaktadır. Süha, koçu ile konuşmasında, özellikle yoğun antrenman-
lardan sonra kollarında ve omuzlarında yoğun kas ağrısı bulunduğunu anlatmıştı. Bunun üzerine
koçu Süha’ya daha yavaş egzersiz yapmasını ve alıştığı beslenme düzeninden daha fazla karbonhidrat
tüketmesini önerdi.

99