Page 99 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 99
45 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
2. Yönerge Aşağıda verilen metin ve deney düzeneğinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Oksijenli solunum reaksiyonlarında en faz-
la enerji Elektron Taşıma Sistemi ile elde Dı zar
edilmektedir. Elektron Taşıma Sistemi ile Zarlar arası
ATP’nin nasıl sentezlendiğini kavrayabilmek bo luk 1. Yönerge Aşağıda verilen metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.
için yandaki deney düzeneği hazırlanmıştır. İç zar
Yandaki deney düzeneğinde bir hücreden izole M tokondr Matr ks Canlılarda besinlerden enerji elde edilmesini sağlayan üç olay vardır. Bunlar oksijenli solunum, oksijen-
edilmiş mitokondri, pH’sı 9 olan bir ortama ko- siz solunum ve fermantasyondur. Fermantasyon etil alkol ve laktik asit fermantasyonu olmak üzere iki
nulur. Burada bir süre bekletilerek mitokondri- şekilde gerçekleşir. Fermantasyonda oluşan moleküller tamamen parçalanmadıkları için oluşan mole-
nin iç zarının her iki tarafında pH yükseltilir. Dı zar küllerin içlerinde henüz koparılmamış enerji yüklü bağlar bulunmaktadır. Bu yüzden fermantasyon ile
Daha sonra mitokondri hızla nötr bir ortama Zarlar arası elde edilen enerji oksijenli solunumda elde edilen enerjiden oldukça azdır. Her iki fermantasyon olayında
(pH=7) taşınır. Hidrojen iyonlarının matrikse bo luk da glikoliz evresi ortak olarak gerçekleşir. Fermantasyon reaksiyonlarında farklılık oluşmasını sağlayan
geçişi ile elektron taşınımı olmadığında bile İç zar son ürün oluşum evresidir. Etil alkol fermantasyonu bazı bakteriler ve mayalarda görülürken laktik asit
Matr ks
ATP sentezinin gerçekleştiği görülür. fermantasyonu oksijenin yeterli olmadığı durumlarda çizgili kas hücrelerinde ve yoğurt bakterilerinde
görülür. Oluşan laktik asit kan yolu ile beyne ulaşarak uyku merkezini uyardığı için yorgunluk asidi de
3. Yukarıdaki deney düzeneğinde mitokondri öncelikle pH’ı 9 olan ortamda tutularak ne amaçlanmış- denilmektedir. Oksijenli ve oksijensiz solunumda fermantasyondan farklı olarak ETS (Elektron Taşıma
tır? Ortamlarda asitliği ve bazikliği sağlayan molekülleri esas alarak cevaplayınız. Sistemi) bulunur. Ancak kullanılan ETS elemanları aynı değildir. Oksijensiz solunumun oksijenli so-
lunumdan farkı, son elektron tutucu olarak sülfat, nitrat, kükürt, karbondioksit ve demir moleküllerin
kullanılmasıdır.Bataklık bakterileri ve derin deniz bakterilerinde oksijensiz solunum görülmektedir.
4. Nötr ortama alınan mitokondride pH’ın düşmesi için ortamın iyon derişimi nasıl olmalıdır?
Glikoliz evresi Son ürün evresi
2 ATP
2 ADP + P 2 CO 2
İ
5. Mitokondrinin nötr ortama alınması zarlar arası boşlukta nasıl bir değişim oluşturmuştur?
Gl koz 2 P rüv k as t 2 Et l alkol
2 NAD + 2 NADH 2 NADH 2 NAD +
6. Bu deneye göre mitokondri zarlarında ATP sentezi için gerekli temel molekülleri ve ATP sentezle-
mesini nasıl açıklarsınız?
Şekil 1: Etil alkol fermantasyonu
7. Yukarıdaki deneyde mitokondri iç zarında ETS elemanları elektron taşınımı yapmadığı hâlde ATP
sentezinin gerçekleştiğini görüyoruz. İnsan hücrelerinde mitokondrilerin iç zarı üzerinde ETS ele- Glikoliz evresi Son ürün evresi
manlarının bulunmasının rolü nedir? ETS elemanları bulunmadan hücre içindeki mitokondrilerde 2 ADP + P 2 ATP
de ATP sentezlenebilir mi? İ
Gl koz 2 P rüv k as t 2 Lakt k as t
8. Oksijenli solunumda esas enerji ETS ile üretilmektedir. ETS elemanları mitokondri iç zarında yer 2 NAD + 2 NADH 2 NADH 2 NAD +
almaktadır. Prokaryot canlılarda oksijenli solunum reaksiyonlarının hücrenin hangi kısımlarında ve
nasıl gerçekleşeceğini, ayrıca ETS’nin nasıl çalışacağını açıklayınız.
Şekil 2: Laktik asit fermantasyonu
9. Yukarıdaki deney “Hücrelerden izole edilen mitokondrilerin bulunduğu ortama hidrojen atomu Bir üniversite öğrencisi olan Süha okulunun basketbol takımında oynamaktadır. Takım arkadaşlarına
geçişinin sağlanması ile ATP sentezlenebilir.” hipotezi için yapılmış bir deneydir. Siz de bu deney oranla tecrübeli olan Süha son zamanlarda antrenman sırasında nefes nefese kalmakta ve antrenman
düzeneği ile ilgili farklı bir hipotez oluşturunuz. sonrasında büyük yorgunluk yaşamaktadır. Süha, koçu ile konuşmasında, özellikle yoğun antrenman-
lardan sonra kollarında ve omuzlarında yoğun kas ağrısı bulunduğunu anlatmıştı. Bunun üzerine
koçu Süha’ya daha yavaş egzersiz yapmasını ve alıştığı beslenme düzeninden daha fazla karbonhidrat
tüketmesini önerdi.
98
Hazırlayan: Aylin BARDAKÇI
